თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

კონსტიტუციური სარჩელი ზოგიერთი პოლიტიკური პარტიის საქმიანობის არაკონსტიტუციურად ცნობისა და მათი აკრძალვის შესახებ

საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლის მე-3 პუნქტის პირველი წინადადების, იმავე მუხლის მე-4 პუნქტისა და მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტის, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის, 31-ე მუხლის მე-3 პუნქტისა და 35-ე მუხლის პირველი პუნქტის, „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 35-ე მუხლისა და 36-ე მუხლის პირველი პუნქტის, აგრეთვე საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტის 222-ე მუხლის შესაბამისად მოგმართავთ კონსტიტუციური სარჩელით ზოგიერთი პოლიტიკური პარტიის საქმიანობის არაკონსტიტუციურად ცნობისა და მათი აკრძალვის შესახებ.

I. ფაქტები და არგუმენტები

I.1. საქართველოს კონსტიტუციისა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიდგომები

საქართველოს კონსტიტუცია დაუშვებლად მიიჩნევს ისეთი პოლიტიკური პარტიის შექმნასა და საქმიანობას, რომლის მიზანია საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობა ან ძალადობით შეცვლა, ქვეყნის დამოუკიდებლობის ხელყოფა, ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა ან რომელიც ეწევა ომის ან ძალადობის პროპაგანდას, აღვივებს ეროვნულ, ეთნიკურ, კუთხურ, რელიგიურ ან სოციალურ შუღლს.[1] პოლიტიკური პარტიის აღნიშნული არაკონსტიტუციური საქმიანობის მიზანი შეიძლება ვლინდებოდეს როგორც ამ პოლიტიკური პარტიის წესდებიდან ან მისი საჯარო განცხადებიდან, ისე მისი ქცევიდან და მის მიერ ჩადენილი ქმედებიდან.

საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების განუყოფელი ელემენტია სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი და ადამიანის ძირითადი უფლებები, რომელთა სისტემური დარღვევა საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების ხელყოფად უნდა იქნეს განხილული. შესაბამისად, საქართველოს კონსტიტუციიდან გამომდინარე, დაუშვებელია პოლიტიკური პარტიის ისეთი საქმიანობაც, რომელიც არღვევს სხვათა უფლებებს, რაც პირდაპირ ვლინდება როგორც კონსტიტუციის მე-2 თავიდან,[2] ისე კონსტიტუციით დადგენილი სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან: სახელმწიფო ცნობს და იცავს ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს, როგორც წარუვალ და უზენაეს ადამიანურ ღირებულებებს.[3]

საქართველოს კონსტიტუციის თანახმად, საქართველოს მოქალაქეთა ურყევი ნებაა დემოკრატიული საზოგადოებრივი წესწყობილების დამკვიდრება,[4] ამასთანავე, საქართველო დემოკრატიული რესპუბლიკაა,[5] ხოლო სახელმწიფო ხელისუფლების წყაროა ხალხი, რომელიც ძალაუფლებას თავისი წარმომადგენლების, რეფერენდუმისა და უშუალო დემოკრატიის სხვა ფორმების მეშვეობით ახორციელებს.[6] დემოკრატიის საკითხთან მიმართებით, ასევე საყურადღებოა კონსტიტუციური ნორმა, რომელიც აცხადებს, რომ პოლიტიკური პარტიები მონაწილეობენ ხალხის პოლიტიკური ნების ჩამოყალიბებასა და განხორციელებაში.[7] ამრიგად, პოლიტიკური პარტიის საქმიანობა დემოკრატიის პრინციპების დაცვასთან პირდაპირ და მჭიდროდ დაკავშირებულია. აქედან კი გამომდინარეობს პოლიტიკური პარტიის ერთ-ერთი ვალდებულება, უსაფუძვლოდ არ უარყოს და აღიაროს საქართველოს კონსტიტუციისა და საარჩევნო კანონმდებლობის შესაბამისად საყოველთაო არჩევნების გზით არჩეული ორგანოებისა და თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობა, რაზე უარის თქმაც არჩევნების დისკრედიტაცია და ხალხის ნებისა და დემოკრატიის მიზანმიმართული უარყოფაა.

პოლიტიკური პარტიის საქმიანობა უშუალოდ და მჭიდროდ დაკავშირებულია თავდაცვისუნარიანი დემოკრატიის კონცეფციისთანაც, რომლიდან გამომდინარეც, დაუშვებელია პოლიტიკური პარტიის ისეთი საქმიანობა, რომელიც უგულებელყოფს დემოკრატიული სახელმწიფოს იდეას ან საფრთხეს უქმნის სახელმწიფოს რომელიმე ფუძემდებლურ პრინციპს. ამ მხრივ კი საყურადღებოა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შემდეგი განმარტება: „[...] დემოკრატიული სახელმწიფოს პრინციპი მოიცავს შეზღუდვას, რომ დემოკრატიული მეთოდების მეშვეობით არ მოხდეს თავად დემოკრატიული სახელმწიფოს იდეის უგულებელყოფა. აქედან გამომდინარე, კანონმდებლობა უნდა ითვალისწინებდეს დაცვის მექანიზმებს დემოკრატიული სახელმწიფოს ფუძემდებლური პრინციპებისთვის ფორმალურად დემოკრატიული პროცესების გამოყენებით საფრთხის შექმნისაგან.“[8]

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საქართველოს კონსტიტუცია ადგენს პოლიტიკური პარტიის აკრძალვის შესაძლებლობას, რომელიც შეიძლება განხორციელდეს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ორგანული კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით.[9] ამასთანავე, საქართველოს კონსტიტუცია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ანიჭებს პოლიტიკური პარტიის საქმიანობის კონსტიტუციურობისა და ამ პოლიტიკური პარტიის წარდგენით არჩეული წარმომადგენლობითი ორგანოს წევრის უფლებამოსილების შეწყვეტის საკითხის განხილვის უფლებამოსილებას, რომელსაც საკონსტიტუციო სასამართლო საქართველოს პრეზიდენტის, პარლამენტის წევრთა არანაკლებ ერთი მეხუთედის ან მთავრობის სარჩელის საფუძველზე ახორციელებს.[10]

პოლიტიკური პარტიის საქმიანობასა და მის აკრძალვასთან დაკავშირებით მსგავსი მიდგომა აქვს ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოსაც.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, მართალია, პოლიტიკური პარტიები პლურალიზმისა და დემოკრატიის სწორად ფუნქციონირების უზრუნველყოფის მხრივ არსებით როლს ასრულებენ და მათ მიმართ გატარებული, უფლების შემზღუდველი ღონისძიებები გავლენას ახდენს ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-11 მუხლით გათვალისწინებულ გაერთიანების თავისუფლებასა და ზოგადად დემოკრატიაზე სახელმწიფოში,[11] მაგრამ სახელმწიფოს სათანადო ღონისძიებების გატარება თვითონ დემოკრატიის დაცვის უზრუნველსაყოფადაც ევალება. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განმარტების მიხედვით, „დემოკრატიას უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა და უნარი, საკუთარი თავი დაიცვას“.[12] ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ თავის გადაწყვეტილებებში სწორედ თავდაცვისუნარიანი დემოკრატიის კონცეფციაზე დაყრდნობით აღნიშნა, რომ სახელმწიფოს არ მოეთხოვება პოლიტიკური პარტიის მიერ კონვენციასა და დემოკრატიასთან შეუსაბამო პოლიტიკის გასატარებელი კონკრეტული ნაბიჯის გადადგმას დაელოდოს; კერძოდ, თუ სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანომ პოლიტიკური პარტიის მიერ დემოკრატიისთვის საფრთხის შემცველი პოლიტიკის გატარების რისკი სათანადოდ დაადასტურა, სახელმწიფო უფლებამოსილია აღკვეთოს ასეთი პოლიტიკის გატარება.[13] ამგვარი ღონისძიების განხორციელებას სახელმწიფოს ავალდებულებს ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის პირველი მუხლიც, რომლის თანახმადაც, სახელმწიფოს აკისრია თავისი იურისდიქციის ფარგლებში მყოფი ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის პოზიტიური ვალდებულება.[14]

დემოკრატიულ საზოგადოებაში პოლიტიკური პარტიების მნიშვნელობის მიუხედავად, პოლიტიკური პარტიის შექმნისა და ფუნქციონირების თავისუფლება, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მიხედვით, არ არის აბსოლუტური[15] და ის შესაბამისი საფუძვლის არსებობის შემთხვევაში შეიძლება შეიზღუდოს, მათ შორის, პოლიტიკური პარტიის აკრძალვის გზით. მეტიც, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით არ არის დაცული იმ პოლიტიკური პარტიის საქმიანობა, რომელიც აქეზებს ძალადობას ანდა ატარებს ისეთ პოლიტიკას, რომელიც პატივს არ სცემს დემოკრატიას, ან რომლის მიზანი დემოკრატიისა და დემოკრატიულ საზოგადოებაში აღიარებული ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების უგულებელყოფაა.[16]

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, დემოკრატია გულისხმობს აგრეთვე ქვეყანაში არსებული ყველა გამოწვევის მხოლოდ მშვიდობიანი ფორმით, დიალოგის გზით გადაწყვეტას,[17] რაც გამორიცხავს ძალადობას, ძალადობის მხარდაჭერასა და ძალადობის წახალისებას. ძალადობის მხარდაჭერად და ძალადობის წახალისებად კი, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განმარტების მიხედვით, მიიჩნევა არა მხოლოდ ძალადობის ჩადენისკენ პოლიტიკური პარტიის პირდაპირი მოწოდება, არამედ ისეთი შემთხვევაც, როდესაც პოლიტიკური პარტია ძალადობის ჩადენის შესახებ სხვა პოლიტიკური პარტიის საჯარო მოწოდებას პირდაპირ, ნათლად და მყისიერად, საჯარო განცხადებითვე არ ემიჯნება. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს აზრით, პოლიტიკოსის პოლიტიკური აქტივობა მოიცავს არა მხოლოდ სიტყვით გამოსვლებსა და კონკრეტულ ქმედებებს, არამედ უმოქმედობასა და დუმილსაც, ხოლო უმოქმედობა და დუმილი შეიძლება ძალადობის მიმართ ისეთივე თანადგომად იქნეს აღქმული, როგორც ძალადობის პირდაპირ და აშკარად გაცხადებული მხარდაჭერა. შესაბამისად, ძალადობის დაგმობასა და ძალადობისგან მყისიერ გამიჯვნაზე უარის თქმის გამო პოლიტიკური პარტიის აკრძალვა, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიდგომის თანახმად, გამართლებულია.[18] მეტიც, თუ პოლიტიკური პარტიის წევრი თავისივე პოლიტიკური პარტიის ლიდერის განცხადებებსა და ქმედებებს მყისიერად საჯაროდ არ ემიჯნება, ეს განცხადებები და ქმედებები, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განმარტების მიხედვით, პოლიტიკური პარტიის აღნიშნულ წევრსაც შეერაცხება.[19]

ამრიგად, საქართველოს კონსტიტუციისა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს ზემოაღნიშნულ მიდგომებზე დაყრდნობით, სავსებით დასაშვებია დემოკრატიულ სახელმწიფოში პოლიტიკური პარტიის აკრძალვა, როდესაც საამისო ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძვლები არსებობს. შესაბამისად, საქართველოს კონსტიტუციისა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს აღნიშნული მიდგომების გათვალისწინებით, ამ კონსტიტუციურ სარჩელში წარმოდგენილია ის ფაქტები და არგუმენტები, რომლებიც ზოგიერთი პოლიტიკური პარტიის საქმიანობის არაკონსტიტუციურად ცნობისა და მათი აკრძალვის საფუძვლიანობას ადასტურებს.

ამასთანავე, მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ შესაბამისი პოლიტიკური პარტიები 2016 წლიდან, პრაქტიკულად, უწყვეტ რეჟიმში უარყოფენ საქართველოს მოქმედი ხელისუფლებისა და მმართველი პოლიტიკური პარტიის როგორც საშინაოპოლიტიკურ, ისე საგარეოპოლიტიკურ ლეგიტიმაციას და შესაბამისად, მის კონსტიტუციურობას. ამით, აღნიშნული პარტიები აღიარებენ რომ მათსა და მმართველ პარტიას შორის ერთ-ერთი მხარე უსათუოდ არაკონსტიტუციურად უნდა შეირაცხოს. წინამდებარე სარჩელში წარმოდგენილია მტკიცებულებები იმის შესახებ, რომ არაკონსტიტუციური მიზნები სწორედ ამ პოლიტიკურ პარტიებს ამოძრავებს.

I.2. არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები

არაკონსტიტუციურ პოლიტიკურ პარტიებს, რომლებმაც საერთო მისწრაფებებით მოქმედი კოალიციური ერთობა და ერთიანი ორგანიზმი შექმნეს და დღესაც ასე მოქმედებენ, განეკუთვნებიან შემდეგი პოლიტიკური პარტიები:

− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „ერთიანობა − ნაციონალური მოძრაობა“ (საიდენტიფიკაციო ნომერი: 200078888);

− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „კოალიცია ცვლილებისთვის გვარამია მელია გირჩი დროა“ (საიდენტიფიკაციო ნომერი: 415030022);

− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „ძლიერი საქართველო − ლელო, ხალხისთვის, თავისუფლებისთვის!“ (საიდენტიფიკაციო ნომერი: 415030264).

ზემოაღნიშნული პარტიების არაკონსტიტუციური მიზნების ერთიანობას ადასტურებს შემდეგი გარემოებები:

Ø აღნიშნული პოლიტიკური პარტიები საყოველთაო არჩევნების გზით არჩეულ ორგანოებში, საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებსა და ამ კონსტიტუციურ სარჩელში წარმოდგენილ არაკონსტიტუციურ ქმედებებში (მათ შორის, საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ წარმოებულ საბოტაჟში) წლების განმავლობაში თვისებრივად ერთნაირი პოზიციით წარმოჩინდებოდნენ, ქმნიდნენ საერთო მისწრაფებით მოქმედ კოალიციურ ერთობას და ერთიან ორგანიზმს და დღესაც ასე მოქმედებენ;

Ø აღნიშნული პოლიტიკური პარტიების ყოფილი ან მოქმედი ხელმძღვანელი პირები „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ან მისი მონაწილეობით შექმნილი საარჩევნო ბლოკის წარდგენით არჩეულ იქნენ სხვადასხვა მოწვევის საქართველოს პარლამენტის წევრებად, „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობაში“ მათ ეკავათ სხვადასხვა პარტიული თანამდებობა, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მიერ ქვეყნის მართვის პერიოდში (2004-2012 წლებში) მათ ეკავათ სხვადასხვა მნიშვნელოვანი თანამდებობა (მათ შორის, პოლიტიკური თანამდებობა, სახელმწიფო-პოლიტიკური თანამდებობა) ან/და იმავე პერიოდში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ მათი ხელშეწყობითა და მონაწილეობით ადამიანის უფლებების ხელყოფას ახორციელებდა.

ამასთანავე, გასათვალისწინებელია, რომ ზემოხსენებულ პოლიტიკურ პარტიებთან მჭიდროდ დაკავშირებულია სხვა პოლიტიკური პარტიებიც, როგორებიცაა „ელენე ხოშტარია − დროა“ და „გირჩი − მეტი თავისუფლება“, რომლებიც სინამდვილეში „კოალიცია ცვლილებისთვის გვარამია მელია გირჩი დროას“ შემადგენლობაში არიან, თუმცა, ფორმალურად, დამოუკიდებელ პარტიებადაც არიან რეგისტრირებული, აგრეთვე „კი ევროპას − სტრატეგია აღმაშენებელი“, „ევროპული საქართველო − მოძრაობა თავისუფლებისთვის“, „ფედერალისტური პარტია“, „საქართველოს რესპუბლიკური პარტია“ და სხვა ფიქტიური, ერთკაციანი და მცირე პარტიები. თუმცა, ვინაიდან მათ ამჟამად პოლიტიკაზე არსებითი გავლენა და საარჩევნო ბარიერის გადალახვის რეალური პერსპექტივა არ გააჩნიათ, ამ ეტაპზე მათი აკრძალვის აუცილებლობა არ იკვეთება. მათი არაკონსტიტუციურობის საკითხი დღის წესრიგში შეიძლება დადგეს მოგვიანებით, იმ შემთხვევაში, თუ ისინი პოლიტიკურ პროცესზე არსებით გავლენას შეიძენენ.

I.3. საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობა და ძალადობით შეცვლა

I.3.1. ადამიანის უფლებების სისტემური და სისტემატური ხელყოფა

„ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელისუფლების ფლობის პერიოდში (2004-2012 წლებში) შექმნა და განავითარა პენიტენციურ დაწესებულებებში მოთავსებულ პირთა წამებისა და მათ მიმართ არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის სისტემა, იმავე პერიოდში პენიტენციურ დაწესებულებებში ჩაიდინა ძალადობრივი, წამების შემცველი ან/და ადამიანის უფლებების სხვაგვარად ხელმყოფი მრავალი ქმედება და ამ მხრივ აშკარა არაკონსტიტუციური საქმიანობა განახორციელა, რაც გასცილდა ერთეული შემთხვევების ფარგლებს და რამაც სისტემური და სისტემატური ხასიათი მიიღო. ყოველივე ეს დასტურდება 2003-2012 წლებში მოქმედი რეჟიმის, ამ რეჟიმის პოლიტიკური თანამდებობის პირებისა და პოლიტიკურ პარტიებში გაერთიანებული მოქმედი და ყოფილი თანამდებობის პირების 2003 წლიდან დღემდე საქმიანობის შემსწავლელი საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში[20] (შემდგომ − დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა) ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, აგრეთვე სხვა სათანადო წყაროებით.[21]

საქართველოს პენიტენციურ დაწესებულებებში სახელმწიფოს მიერ ადამიანის უფლებების სისტემური და სისტემატური ხელყოფის პრაქტიკის არსებობა, რომელიც 2004-2012 წლებში განხორციელდა, დაადგინა და დაადასტურა ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომაც, რაც მის სხვადასხვა გადაწყვეტილებაშია ასახული.[22]

„ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელისუფლების ფლობის პერიოდში (2004-2012 წლებში) შექმნა და განავითარა მკვლელობებისა და სხვაგვარი ძალადობის სისტემა, იმავე პერიოდში ჩაიდინა ძალადობრივი, წამების შემცველი ან/და ადამიანის სიცოცხლის ხელმყოფი მრავალი ქმედება და ამ მხრივ აშკარა არაკონსტიტუციური საქმიანობა განახორციელა, რაც გასცილდა ერთეული შემთხვევების ფარგლებს და რამაც სისტემური და სისტემატური ხასიათი მიიღო. ყოველივე ეს დასტურდება დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, აგრეთვე სხვა სათანადო წყაროებით.[23]

ამასთანავე, აღნიშნული ფაქტებიდან ცალკე აღსანიშნავია შემდეგი ფაქტები და კონკრეტული შემთხვევები:

− ამირან (ბუტა) რობაქიძის მკვლელობის საქმე;[24]

− ევგენი აფრასიძისა და ომეხ აფრასიძის მკვლელობის საქმე;[25]

− საქართველოს პარლამენტის წევრ ვალერი გელაშვილზე ძალადობის საქმე;[26]

− მალხაზ აზარაშვილსა და ზაზა მესხზე ძალადობის საქმე;[27]

− ვამეხ აბულაშვილსა და კახაბერ დაბრუნდაშვილზე ძალადობის საქმე;[28]

− ალექსანდრე (სანდრო) გირგვლიანის მკვლელობის საქმე;[29]

− ზურაბ ვაზაგაშვილისა და ალექსანდრე ხუბულოვის მკვლელობის საქმე;[30]

− იური ვაზაგაშვილის აფეთქებისა და მკვლელობის საქმე;[31]

− მარად ართმელაძის, რომან სურმანიძისა და შოთა გორგაძის მკვლელობის საქმე;[32]

− გურამ შარაძის მკვლელობის საქმე;[33]

− 2007 წლის 7 ნოემბრის საქმე;[34]

− საქართველოს პარლამენტის წევრ კობა დავითაშვილზე ძალადობის საქმე;[35]

− გიორგი გამცემლიძის მკვლელობის საქმე;[36]

− სერჟანტ როინ შავაძის მკვლელობის საქმე;[37]

− დავით ცინდელიანისა და პაატა ქარდავას მკვლელობის საქმეები;[38]

− ჟურნალისტ მამუკა კვარაცხელიაზე ძალადობის საქმე;[39]

− პოლკოვნიკ გია კრიალაშვილის მკვლელობის საქმე;[40]

− 2009 წლის 15 ივნისის საქმე;[41]

− ლაშა ხორგუანის, ხვიჩა მილდიანისა და გოჩა მილდიანის საქმე;[42]

− ნიკა გელაშვილისა და გიორგი გაბუნიას გარდაცვალების საქმე;[43]

− ომის ვეტერანებზე ძალადობის საქმე;[44]

− 2011 წლის 26 მაისის საქმე;[45]

− ე. წ. ყინწვისის სპეცოპერაციის საქმე;[46]

− ე. წ. ზილების რევოლუციის საქმე;[47]

− პოლკოვნიკ სერგო თეთრაძის მკვლელობის საქმე;[48]

− ელბერდ კობერიძეზე ძალადობის საქმე;[49]

− ე. წ. ლაფანყურის სპეცოპერაციის საქმე.[50]

ამ საკითხთან დაკავშირებით საყურადღებოა აგრეთვე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2011 წლის გადაწყვეტილება საქმეზე ენუქიძე და გირგვლიანი საქართველოს წინააღმდეგ, სადაც ევროპული სასამართლო ყურადღებას ამახვილებს საქართველოს იმდროინდელი ხელისუფლების შტოების მწყობრ დანაშაულებრივ ქმედებებზე და საიდანაც ნათლად ვლინდება აღნიშნული ხელისუფლების დანაშაულებრივი ქცევის სისტემური ხასიათი. მეტიც, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო ამის გამო გაოგნებას გამოხატავს.[51]

„ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელისუფლების ფლობის პერიოდში (2004-2012 წლებში) დანერგა და განავითარა პირთა უკანონო თვალთვალის, უკანონო მიყურადებისა და პირადი ცხოვრების ამსახველი ვიდეო-, აუდიო- და ფოტომასალის უკანონოდ შექმნის, შენახვისა და გამოყენების საყოველთაო პრაქტიკა, რაც გასცილდა ერთეული შემთხვევების ფარგლებს და რამაც სისტემური და სისტემატური ხასიათი მიიღო. აღნიშნული ხელისუფლების მიერ პირთა პირადი ცხოვრების ამსახველი მასალის უკანონოდ შეგროვების პრაქტიკა შეეხო საზოგადოების თითქმის ყველა სეგმენტს, მათ შორის, პენიტენციურ დაწესებულებებში მოთავსებულ არაერთ პირს, რომელთა მიმართ ძალადობის, გაუპატიურებისა და ღირსების შემლახველი მოპყრობის პროცესის ვიდეოგადაღება და ჩაწერა ხორციელდებოდა (ეს კი შემდეგ შანტაჟისთვის ან/და სხვა უკანონო მიზნისთვის გამოიყენებოდა). შესაბამისად, პოლიტიკური პარტია „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლებით დაკომპლექტებულმა ხელისუფლებამ პირადი ცხოვრების დაცულობის უფლების ხელყოფის მხრივაც აშკარა არაკონსტიტუციური საქმიანობა განახორციელა, რაც დასტურდება დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, აგრეთვე სხვა სათანადო წყაროებით.[52]

„ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელისუფლების ფლობის პერიოდში (2004-2012 წლებში) შექმნა და განავითარა ქონების გამოძალვისა და საკუთრების უფლების ხელყოფის სისტემა, იმავე პერიოდში ჩაიდინა ბიზნესზე უკანონო თავდასხმის, ქონებაზე უარის თქმის უკანონო იძულებისა და საკუთრების უფლების ხელმყოფი მრავალი ქმედება და ამ მხრივ აშკარა არაკონსტიტუციური საქმიანობა განახორციელა, რაც გასცილდა ერთეული შემთხვევების ფარგლებს და რამაც სისტემური და სისტემატური ხასიათი მიიღო. ყოველივე ეს დასტურდება დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, აგრეთვე სხვა სათანადო წყაროებით.[53]

ამასთანავე, აღნიშნული ფაქტებიდან ცალკე აღსანიშნავია ბიზნესზე უკანონო თავდასხმის, ქონების გამოძალვისა და საკუთრების უფლების ხელყოფის ის შემთხვევები, რომლებიც ბიზნესის სფეროს წარმომადგენლების მამუკა ხაზარაძისა და ბადრი ჯაფარიძის ხელშეწყობითა და მონაწილეობით განხორციელდა.[54] ამჟამად მამუკა ხაზარაძე და ბადრი ჯაფარიძე პოლიტიკური პარტიის „ძლიერი საქართველო − ლელო, ხალხისთვის, თავისუფლებისთვის!“ ლიდერები არიან.

„ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელისუფლების ფლობის პერიოდში (2004-2012 წლებში) მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების წინააღმდეგ ჩაიდინა ძალადობრივი ან/და საკუთრების ან სხვა უფლების ხელმყოფი მრავალი ქმედება, სხვადასხვა მეთოდით გაუმართლებლად შეზღუდა მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების თავისუფლება და ამ მხრივ აშკარა არაკონსტიტუციური საქმიანობა განახორციელა, რაც გასცილდა ერთეული შემთხვევების ფარგლებს და რამაც სისტემური და სისტემატური ხასიათი მიიღო. ყოველივე ეს დასტურდება დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, აგრეთვე ინფორმაციის სხვა სათანადო წყაროებით.[55]

ამასთანავე, აღნიშნულ ფაქტებსა და მტკიცებულებებზე დაყრდნობით ცალკე შეიძლება დასახელდეს მასობრივი ინფორმაციის მთელი რიგი საშუალებები, რომელთა წინააღმდეგაც ან რომელთა წარმომადგენელთა მიმართაც 2004-2012 წლებში ჩადენილ იქნა არასათანადო მოპყრობის კონკრეტული შემთხვევები, კერძოდ:

− ტელეკომპანია „რუსთავი 2“;

− ტელეკომპანია „იმედი“;

− ტელეკომპანია „იბერია“ („იბერია ტვ“);

− ტელეკომპანია „202“;

− ტელეკომპანია „მზე“;

− ტელეკომპანია „ობიექტივი 2“;

− შპს „ევრიკა ტელერადიოკომპანია“;

− ინტერნეტგამოცემები „presa.ge“ და „itv.ge“;

− ტელეკომპანია „ოდიში“;

− ტელეკომპანია „მე-9 არხი“;

− გაზეთი „მთავარი გაზეთი“;

− გაზეთი „დილის გაზეთი“;

− გაზეთი „ახალი ეპოქა“;

− გაზეთი „ტრიბუნა“;

− ჟურნალი „ომეგა“;

− საინფორმაციო სააგენტო „მედია-ნიუსი“;

− გაზეთი „ხალხის გაზეთი“;

− გაზეთი „ჯორჯიან თაიმსი“;

− სტუდია „რაკურსი“ და მასთან დაკავშირებული კომპანია „მეტეხი მედია ჰოლდინგი“;

− აჭარის ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახური;

− გაზეთი „თრიალეთი“;

− გაზეთი „იმედი“;

− გაზეთი „კახეთის ხმა“;

− გაზეთი „სპექტრი“;

− ტელერადიოკომპანია „რიონი“;

− გაზეთი „ღია ბოქლომის“ ჟურნალისტი ილია ჩაჩიბაია და იმავე გაზეთის სხვა ცალკეული ჟურნალისტები;

− გამომცემლობა „სამშობლო“;

− ტელეკომპანია „კავკასია“;

− გაზეთი „ასავალ-დასავალი“;

− ტელეკომპანია „ტვ 25“;

− გაზეთი „პროგრესი“;

− ჟურნალისტი ნათია როყვა;

− გაზეთი „გურია ნიუსი“;

− 2009 წლის 15 ივნისს თბილისის დროებითი მოთავსების იზოლატორთან გამართული შეკრების გასაშუქებლად მისული რამდენიმე ჟურნალისტი;

− ჟურნალისტი ზვიად ხუჯაძე;

− ტელეკომპანია „მაესტრო“;

− ჟურნალისტი ვახტანგ კომახიძე;

− ევროპის პრესფოტო სააგენტოს (ეპას) (European Pressphoto Agency) ფოტორეპორტიორი ზურაბ ქურციკიძე, საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს ფოტორეპორტიორი გიორგი აბდალაძე, საქართველოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციის ფოტორეპორტიორი ირაკლი გედენიძე და მისი მეუღლე, რედაქცია „პრაიმ თაიმის“ ფოტორეპორტიორი ნათელა გედენიძე;

− ტელეკომპანია „სტერეო პლუსი“;

− ტელეკომპანია „მეცხრე არხი“;

− შპს „ტელეკომპანია I სტერეო“;

− შპს „გლობალ კონტაქტ კონსალტინგი“ („გლობალ ტვ“);

− საინფორმაციო სააგენტო „ინფო 9“;

− სტუდია „ჯი-ენ-ესი“;

− გაზეთი „პ. ს.“;

− ჟურნალისტი ნათია დანელიშვილი;

− სააგენტო „თი-ეს-პრესი“;

− „ტელეარხი 5“.

ამ საკითხთან დაკავშირებით საყურადღებოა აგრეთვე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2 საქართველოს წინააღმდეგ“, სადაც ევროპულმა სასამართლომ ადამიანის უფლებათა ევროპულ კონვენციასთან შესაბამისად მიიჩნია საქართველოს სასამართლოების მიერ ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ საკუთრების უფლების საკითხზე 2012 წლის შემდეგ გამოტანილი გადაწყვეტილებები;[56] ამ გადაწყვეტილებებით ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ კანონიერ მესაკუთრეს აღუდგა „რუსთავი 2-თან“ დაკავშირებული საკუთრების უფლებები, რომლებიც მას უკანონოდ შეელახა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მიერ ქვეყნის მართვის პერიოდში.

I.3.2 საყოველთაო არჩევნების გზით არჩეული ორგანოებისა და თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უარის თქმა, საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობის ან ძალადობით შეცვლის მცდელობები

საქართველოს პარლამენტის 2012 წლის 1 ოქტომბრის არჩევნების ჩატარებიდან დღემდე საქართველოს კონსტიტუციისა და საარჩევნო კანონმდებლობის შესაბამისად საქართველოში ჩატარდა 9 მორიგი საყოველთაო არჩევნები, კერძოდ:

− საქართველოს პრეზიდენტის 2013 წლის 27 ოქტომბრის არჩევნები;[57]

− ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების 2014 წლის 15 ივნისის არჩევნები;[58]

− საქართველოს პარლამენტის 2016 წლის 8 ოქტომბრის არჩევნები;[59]

− მუნიციპალიტეტების ორგანოების 2017 წლის 21 ოქტომბრის არჩევნები;[60]

− საქართველოს პრეზიდენტის 2018 წლის 28 ოქტომბრის არჩევნები;[61]

− საქართველოს პარლამენტის 2020 წლის 31 ოქტომბრის არჩევნები;[62]

− მუნიციპალიტეტების ორგანოების 2021 წლის 2 ოქტომბრის არჩევნები;[63]

− საქართველოს პარლამენტის 2024 წლის 26 ოქტომბრის არჩევნები;[64]

− მუნიციპალიტეტების ორგანოების 2025 წლის 4 ოქტომბრის არჩევნები.[65]

აღნიშნული არჩევნების შედეგებისა და ამ არჩევნების გზით არჩეული ორგანოების ან თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე მთელ რიგ შემთხვევებში უარი თქვეს და ამ გზით საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ არაერთი საბოტაჟი აწარმოვეს სამივე არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიამ, მიუხედავად იმისა, რომ ყველა ეს არჩევნები საქართველოს კონსტიტუციისა და საარჩევნო კანონმდებლობის შესაბამისად ჩატარდა.[66]

ამასთანავე, არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა ბოლო წლებში განახორციელეს ისეთი ქმედებები, რომლებშიც ვლინდება საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისა და ძალადობით შეცვლის მცდელობა და მიზანი.

ზემოხსენებული ქცევის ფაქტი ბევრია, თუმცა ამ კონსტიტუციურ სარჩელში წარმოდგენილია მხოლოდ მათი ნაწილი, რაც საკმარისია ამ პოლიტიკური პარტიების მიერ საყოველთაო არჩევნების გზით არჩეული ორგანოებისა და თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უარის თქმისა და საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისა და ძალადობით შეცვლის მცდელობის და მიზნის არსებობის დასადასტურებლად; კერძოდ:

Ø ხალხის მიერ დემოკრატიული წესით არჩეული ხელისუფლების არალეგიტიმურად გამოცხადების პირველი მცდელობა შედგა 2016 წლის არჩევნების შემდეგ, როდესაც გარკვეულ პერიოდში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ ბოიკოტის გამოცხადების შესახებ მოწოდებებით გამოვიდა, მიუხედავად იმისა, რომ ეს არჩევნები შეფასდა როგორც კონკურენტული და კარგად ადმინისტრირებული არჩევნები, სადაც დაცულ იქნა ადამიანის ძირითადი უფლებები. არჩევნების არალეგიტიმურობის ყალბი საბაბით, „ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ არჩევნების მეორე ტურს ბოიკოტიც კი გამოუცხადა, თუმცა, მალევე აღიარა პარლამენტის და შესაბამისად, არჩევნების ლეგიტიმურობა, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ ქართველი ხალხის მიერ დემოკრატიული წესით არჩეული პარლამენტის არალეგიტიმურად გამოცხადებას და საბოტაჟის მცდელობას არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა და ის მთლიანად ანტისახელმწიფოებრივი და არაკონსტიტუციური პოლიტიკური მოტივით იყო ნაკარნახევი.[67]

Ø „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ თაოსნობით მოქმედმა კოალიციამ უარი თქვა საქართველოს პრეზიდენტის 2018 წლის არჩევნების შედეგების აღიარებაზე.[68] მეტიც, აღნიშნული პოლიტიკური ძალა შეეცადა, ძალადობრივი მეთოდის გამოყენებით საქართველოს ახალარჩეული პრეზიდენტის, სალომე ზურაბიშვილის მიერ ფიცის დადების ცერემონია ჩაეშალა.[69] თუმცა, ამ პოლიტიკურმა ძალამ მოგვიანებით, სალომე ზურაბიშვილის მიერ ოპოზიციის მხარდაჭერისა და საქართველოს კონსტიტუციის დარღვევის შემდეგ, ის საქართველოს ლეგიტიმურ პრეზიდენტად აღიარა, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ დემოკრატიული წესით არჩეული პრეზიდენტის არალეგიტიმურად გამოცხადებას და პრეზიდენტის ინსტიტუტის საბოტაჟს არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა და ის მთლიანად ანტისახელმწიფოებრივი და არაკონსტიტუციური პოლიტიკური მოტივით იყო ნაკარნახევი.

Ø 2019 წლის ივნისში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ და მჭიდროდ დაკავშირებული სხვა პოლიტიკური პარტიები საქართველოს პარლამენტის სასახლის შტურმით აღებას შეეცადნენ, რის შედეგადაც სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლებმა და მოქალაქეებმა ჯანმრთელობის სხვადასხვა სახის დაზიანება, მათ შორის, ჯანმრთელობის მძიმე დაზიანება მიიღეს.[70]

Ø ოპოზიციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა, რომლებმაც საქართველოს პარლამენტის 2020 წლის არჩევნებში საარჩევნო ბარიერი გადალახეს, ეს არჩევნები არალეგიტიმურად შერაცხეს, მის მეორე ტურს ბოიკოტი გამოუცხადეს, უარყვეს ამ არჩევნების შედეგები, უარი თქვეს ახალარჩეული პარლამენტის მუშაობაში მონაწილეობაზე და საქართველოს პარლამენტის არჩევნების ხელახლა ჩატარება მოითხოვეს.[71] მეტიც, 2020 წლის 8 ნოემბერს არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ადმინისტრაციული შენობის შტურმით აღებას შეეცადნენ.[72] საპარლამენტო არჩევნების ლეგიტიმურობა დაადასტურა 2020 წლის 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემსწავლელი საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის მუშაობის შედეგებმა, რომელთა თანახმადაც საქართველოს პარლამენტის 2020 წლის არჩევნები იყო კონკურენტული და იგი ადამიანის ძირითადი უფლებების დაცვითა და საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად ჩატარდა.[73] ეს არჩევნები კონკურენტულ არჩევნებად შეფასდა და ადამიანის ძირითადი უფლებების დაცვით მის ჩატარებაზე მიეთითა აგრეთვე ეუთოს/ოდირის სადამკვირვებლო მისიისა და ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის შესაბამის ანგარიშებში.[74] არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები მოგვიანებით შეუდგნენ პარლამენტის წევრის მანდატების გამოყენებას, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ პარლამენტის არჩევნების არალეგიტიმურად გამოცხადებას და პარლამენტის ინსტიტუტის საბოტაჟს არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა და ის მთლიანად ანტისახელმწიფოებრივი და არაკონსტიტუციური პოლიტიკური მოტივით იყო ნაკარნახევი. საქართველოს პარლამენტის 2020 წლის 31 ოქტომბრის არჩევნებში არჩეული პარლამენტის ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უარის თქმით საქართველოს სახელმწიფოს და საქართველოს ხელისუფლების წინააღმდეგ წარმოებული საბოტაჟი შემდგომ პერიოდშიც გაგრძელდა.[75]

Ø არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა მუნიციპალიტეტების ორგანოების 2021 წლის არჩევნები, რომელიც ე. წ. შარლ მიშელის შეთანხმების შედეგად თავისი მნიშვნელობით საპარლამენტო არჩევნებს უთანაბრდებოდა, თაღლითურ და მოპარულ არჩევნებად შერაცხეს, სხვადასხვა ქალაქში საპროტესტო აქციები წამოიწყეს და ხელახალი არჩევნების ჩატარების მოთხოვნა განაახლეს.[76] თუმცა, მოგვიანებით, ისინი შეუდგნენ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში მანდატების გამოყენებას, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ არჩევნების არალეგიტიმურად გამოცხადებას არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა და ის მთლიანად ანტისახელმწიფოებრივი და არაკონსტიტუციური პოლიტიკური მოტივით იყო ნაკარნახევი. მუნიციპალიტეტების ორგანოების 2021 წლის არჩევნებში არჩეული ორგანოებისა და თანამდებობის პირების აღიარებაზე უარის თქმით საქართველოს სახელმწიფოს და საქართველოს ხელისუფლების წინააღმდეგ წარმოებული საბოტაჟი შემდგომ პერიოდშიც გაგრძელდა. ამასთანავე, ამ საკითხთან დაკავშირებით საყურადღებოა ის გარემოება, რომ ამ პროცესებს თან ახლდა საქართველოში მიხეილ სააკაშვილის უკანონოდ შემოყვანის ფაქტი ვითარების უკიდურესად გასამწვავებლად. იმ გარემოებას, რომ არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები 2021 წელს არსებითად არა არჩევნებზე, არამედ ხელისუფლების დამხობაზე იყვნენ ორიენტირებული, ის გარემოებაც ამყარებს, რომ „ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ აღნიშნული არჩევნების პირველი ტურის წინ საარჩევნო კამპანია პრაქტიკულად არ აწარმოვა და მხოლოდ მას შემდეგ გააქტიურდა, რაც საქართველოში უკანონოდ შემოყვანილი მიხეილ სააკაშვილი დაკავებულ იქნა და, ამდენად, საქართველოს ხელისუფლების დამხობის, ანუ არაკონსტიტუციური, არასაარჩევნო გზით შეცვლის მიზანი სისრულეში ვერ იქნა მოყვანილი.[77]

Ø ოპოზიციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა, რომლებმაც საქართველოს პარლამენტის 2024 წლის არჩევნებში საარჩევნო ბარიერი გადალახეს, უარყვეს ამ არჩევნების შედეგები, უარი თქვეს პარლამენტის წევრის მანდატებზე და ახალარჩეული პარლამენტი არალეგიტიმურად გამოაცხადეს.[78] თუმცა, ამ პოლიტიკური პარტიების შეფასების საპირისპირო ფაქტები დაადასტურა საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობის შესაბამისად წარმოებულმა გამოძიებამ.[79] საქართველოს პარლამენტის 2024 წლის 26 ოქტომბრის არჩევნებში არჩეული პარლამენტის ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უარის თქმით საქართველოს სახელმწიფოს და საქართველოს ხელისუფლების წინააღმდეგ წარმოებული საბოტაჟი შემდგომ პერიოდშიც გაგრძელდა. მეტიც, პარლამენტის 2024 წლის 26 ოქტომბრის არჩევნების შემდეგ, არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა ხელი შეუწყვეს და განახორციელეს ისეთი ღონისძიებები, რომლებიც მოიცავდა საქართველოს პარლამენტის სასახლეში ძალის გამოყენებით შეჭრისა და სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლების მიმართ ძალადობის განხორციელების წახალისებას, საქართველოს ახალარჩეული პარლამენტის ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უარის თქმას, სხვა დესტრუქციულ ქმედებებს და რომლებსაც წინ უძღოდა მათი მოსამზადებელი პერიოდი.[80]

ზემოაღნიშნული ქმედებების პარალელურად და მათ გაგრძელებად, არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა 2022-2026 წლებში განახორციელეს საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობის ან ძალადობით შეცვლის ხუთი მცდელობა:

Ø 2022 წლის ივნისში, არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები ღიად შეუერთდნენ საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობის მცდელობას, როდესაც არაპარტიულმა პოლიტიკურმა აქტივისტებმა ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის საქართველოსთვის მინიჭებაზე უარის თქმის ხელოვნური საბაბით, საქართველოს მთავრობის გადადგომა და ე. წ. ტექნიკური მთავრობის შექმნა მოითხოვეს.[81]

Ø 2023 წლის გაზაფხულზე, 2024 წლის გაზაფხულზე და 2024 წლის შემოდგომაზე, არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები უშუალოდ იყვნენ ჩართული ღონისძიებებში, რომლებიც ძალადობის წახალისებასა და სხვა დესტრუქციულ ქმედებებს მოიცავდა და რომელთა ფარგლებში საქართველოს პარლამენტში შეჭრის და შესაბამისად, საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობის და ძალადობით შეცვლის სამი მცდელობა განხორციელდა.[82]

Ø ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების 2025 წლის 4 ოქტომბრის არჩევნებამდე რამდენიმე თვის განმავლობაში სხვადასხვა პოლიტიკურმა სუბიექტმა აწარმოვა აქტიური საჯარო კამპანია და საჯაროდ გაავრცელა განცხადებები, რომლებიც 2025 წლის 4 ოქტომბერს საქართველოს ხელისუფლების რევოლუციით შეცვლისა და დამხობისკენ აშკარა მოწოდებასა და შესაბამისი სამზადისის არსებობის რეალურ ნიშნებს შეიცავდა. აქციას, რომლის გაცხადებული მიზანი საქართველოს ხელისუფლების დამხობა იყო, ღია მხარდაჭერა გამოუცხადეს სამივე არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიამ. მართალია, ზემოაღნიშნული მოწოდებების ავტორები თავიანთ განცხადებებში სიტყვა „დამხობის“ მსაზღვრელად ხშირად სიტყვა „მშვიდობიანს“ იყენებდნენ, მაგრამ ეს ამ მოწოდებების ძალადობრივ და უკანონო შინაარსს არ ცვლის, რადგან „ხელისუფლების მშვიდობიანი დამხობა“ ერთმანეთის გამომრიცხავი სიტყვების შეხამებაა (ოქსიმორონია), რაც უტყუარად მიუთითებს საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების მხოლოდ უკანონო გზით შეცვლის შინაარსსა და ძალადობაზე. ამ საკითხთან დაკავშირებით გასათვალისწინებელია აგრეთვე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიდგომა, რომელმაც პოლიტიკური პარტიის მიერ საჯაროდ გავრცელებულ განცხადებაში ტერმინ „ჯიჰადისა“ და ძალის გამოყენების შინაარსის შემცველი ფრაზის გამოყენება, სიტყვა „ლეგიტიმურის“ თანდართვით გამოყენების მიუხედავად, მაინც ძალადობის მხარდაჭერად და ძალადობის წახალისებად მიიჩნია.[83] საქართველოს ხელისუფლების რევოლუციით შეცვლისა და დამხობის შესახებ ზემოხსენებული მოწოდებების ძალადობრივი და კანონსაწინააღმდეგო მიზნისა და შინაარსის არსებობა საბოლოოდ დაადასტურა 2025 წლის 4 ოქტომბერს ქალაქ თბილისში განვითარებულმა მოვლენებმა.

ამრიგად, 2004-2012 წლებში „ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ დაარღვია საქართველოს კონსტიტუციითა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით გათვალისწინებული ადამიანის ძირითადი უფლებები, რაც პენიტენციურ დაწესებულებებში ადამიანის უფლებების სისტემურ და სისტემატურ ხელყოფაში, ადამიანის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის სისტემურ და სისტემატურ ხელყოფაში, პირადი ცხოვრების დაცულობის უფლების სისტემურ და სისტემატურ ხელყოფაში, ქონების გამოძალვაში, საკუთრების უფლების სისტემურ და სისტემატურ ხელყოფასა და აზრისა და მისი გამოხატვის თავისუფლების, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების თავისუფლებისა და მასობრივი ინფორმაციის ან მისი გავრცელების საშუალებათა მონოპოლიზაციის დაუშვებლობის პრინციპის სისტემურ და სისტემატურ ხელყოფაში გამოიხატა.

ამასთანავე, სამივე არაკონსტიტუციურმა პარტიამ დაარღვია საქართველოს კონსტიტუციის მე-3 მუხლითა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით გათვალისწინებული დემოკრატიის არსი, რაც საქართველოს კონსტიტუციისა და საარჩევნო კანონმდებლობის შესაბამისად ჩატარებული საყოველთაო არჩევნების გზით არჩეული ორგანოებისა და თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უსაფუძვლოდ უარის თქმასა და დემოკრატიის მიმართ აშკარა და უხეში უპატივცემულობის გამოვლენაში გამოიხატა.

არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების მიერ დემოკრატიული წესით არჩეული ხელისუფლების არალეგიტიმურად შერაცხვის პირველი მცდელობა 2016 წელს დაფიქსირდა, 2018 წლიდან ამ მცდელობამ სისტემატური, ხოლო 2020 წლიდან სისტემური და უწყვეტი სახე შეიძინა. ამასთანავე, დემოკრატიული წესით არჩეული ხელისუფლების არალეგიტიმურად გამოცხადებას 2019-2025 წლებში ერთოდა საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისა და ძალადობით შეცვლის, მთლიანობაში, ექვსი უშუალო მცდელობა, რაც ადასტურებს, რომ საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისკენ ან ძალადობით შეცვლისკენ მიმართული საქმიანობა, რომელსაც არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები აწარმოებენ ხანგრძლივი, სისტემატური, სისტემური და აქტუალურია, რაც დღეს ამ მიზნის აქტუალურობასაც უტყუარად ცხადყოფს.

ამრიგად, ნათლად დასტურდება სამი არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიის მიერ საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლის მე-3 პუნქტის პირველი წინადადების დარღვევა, რაც, ერთი მხრივ, საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისა და ძალადობით შეცვლის მცდელობაში გამოიხატა, ხოლო, მეორე მხრივ, საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისა და ძალადობით შეცვლის სამომავლო მიზნის არსებობაში ვლინდება. ეს კონსტიტუციური დარღვევა, მათ შორის, აღნიშნული არაკონსტიტუციური საქმიანობის სამომავლო მიზნის ქონა, შესაბამის ქმედებათა ნაწილში შეერაცხება სასარჩელო მოთხოვნაში მითითებულ სამივე პოლიტიკურ პარტიას.

შესაბამისად, ზემოაღნიშნული გარემოებები და ამ კონსტიტუციურ სარჩელში წარმოდგენილი სხვა ფაქტები და არგუმენტები, საქართველოს კონსტიტუციისა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიდგომების გათვალისწინებით, ერთობლივად ქმნის არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების აკრძალვის მყარ კონსტიტუციურ საფუძველს.

I.4 საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფა, ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა

I.4.1. 2008 წლის აგვისტოს ომთან დაკავშირებული მოვლენები

„ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელისუფლების ფლობის პერიოდში (2004-2012 წლებში) საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის წინააღმდეგ ჩაიდინა არაერთი ქმედება და ამ მხრივ, აშკარა არაკონსტიტუციური საქმიანობა განახორციელა, რამაც დააზიანა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენის პერსპექტივა და ხელი შეუწყო საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციასა და საოკუპაციო ძალის მიერ ოკუპაციასთან მიმართებით პოლიტიკური პოზიციების გამყარებას. ყოველივე ეს დასტურდება დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, აგრეთვე სხვა სათანადო წყაროებით.[84]

ამასთანავე, აღნიშნული ფაქტებიდან ცალკე აღსანიშნავია შემდეგი ფაქტები, რომლებიც „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მიერ ქვეყნის მართვის პერიოდში იმდროინდელი ხელისუფლების საქმიანობას უკავშირდება:

Ø 2004-2008 წლებში საქართველოს იმდროინდელი ხელისუფლება სისტემატურად აწარმოებდა საომარ რიტორიკას, ავლენდა მილიტარისტულ მისწრაფებებს და ახორციელებდა კონფრონტაციულ ქმედებებსა და კონფლიქტის გაღვივებისკენ მიმართულ ღონისძიებებს.[85] ამგვარი ქმედებებიდან და ღონისძიებებიდან ცალკე აღსანიშნავია შემდეგი ფაქტები და ღონისძიებები: 2004 წელს ქალაქ ცხინვალის მიმართულებით შეიარაღებული დაპირისპირება განხორციელდა;[86] 2006 წელს საქართველოს იმჟამინდელმა თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა: „ახალ წელს ცხინვალში თუ არ შევხვდებით, მე არ ვიქნები თავდაცვის მინისტრი“;[87] აღნიშნული ქმედებები და ღონისძიებები სხვა გარემოებებითაც დასტურდება: 2004 წელს საქართველოს იმდროინდელი ხელისუფლების ღონისძიებების შედეგად გაუქმდა ერგნეთის ბაზრობა, რომელიც ეთნიკურად ქართველ და ეთნიკურად ოს მოსახლეობას შორის მნიშვნელოვან ეკონომიკურ ფუნქციას და, შესაბამისად, არსებით სამშვიდობო როლს ასრულებდა;[88] 2006 წლის ივლისში, ქალაქ სანქტ-პეტერბურგში დაგეგმილი „დიდი რვიანის“ სამიტის გამართვამდე ცოტა ხნით ადრე, საქართველოს იმჟამინდელი თავდაცვის მინისტრის ბრძანებით გაჩერებულ იქნა დიპლომატიური დანიშნულების ავტომობილი, რომელში მყოფ რუსეთის სახმელეთო ძალების მეთაურის მოადგილისა და საქართველოში „იტარ-ტასის“ სპეციალური კორესპონდენტის მიმართ სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა განხორციელდა.[89]

Ø 2006 წლის ნოემბერში საქართველოს იმდროინდელმა ხელისუფლებამ ცხინვალის რეგიონში საქართველოს როგორც დე იურე, ისე დე ფაქტო იურისდიქციას დაქვემდებარებულ ტერიტორიაზე ჩაატარა ალტერნატიული არაკონსტიტუციური არჩევნები,[90] სადაც აირჩა ე. წ. სამხრეთ ოსეთის პრეზიდენტი და მის დაქვემდებარებაში შეიქმნა ე. წ. სამხრეთ ოსეთის ალტერნატიული მთავრობა, რომლის წევრებიც მინისტრებად იწოდებოდნენ. ამით საქართველოს იმჟამინდელმა ხელისუფლებამ ცხინვალის რეგიონში სეპარატისტულ არჩევნებს ირიბი ლეგიტიმაცია შესძინა, რაც საქართველოს სახელმწიფო ინტერესების ღია და უხეში ღალატი იყო.[91]

Ø 2007 წელს საქართველოს იმდროინდელმა ხელისუფლებამ ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ტერიტორიაზე შექმნა დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული, შემოიღო სახელმწიფო მმართველობა და დააფუძნა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულის ადმინისტრაცია. ამით საქართველოს იმჟამინდელმა ხელისუფლებამ სამართლებრივად აღადგინა სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის 1990 წელს გაუქმებული საზღვრები, რომლის ფარგლებშიც შეიყვანა საქართველოს დე ფაქტო იურისდიქციას დაქვემდებარებული ტერიტორიაც, ახალგორის მუნიციპალიტეტის ჩათვლით, რაც ასევე საქართველოს სახელმწიფო ინტერესების ღია და უხეში ღალატი იყო.[92]

Ø 2006 წლის 28 სექტემბერს კოდორის ხეობას (მდინარე კოდორის ზემო დინების ხეობის მონაკვეთს) საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით ეწოდა „ზემო აფხაზეთი“.[93] ამასთანავე, ცალკე აღსანიშნავია 2006 წელს საქართველოს იმდროინდელი ხელისუფლების მიერ კოდორის ხეობაში ჩატარებული სპეციალური ოპერაცია, რომელიც გაეროს უშიშროების საბჭომ უარყოფითად შეაფასა,[94] აგრეთვე საქართველოს იმჟამინდელი ხელისუფლების მიერ კოდორის ხეობაში საქართველოს მდგომარეობის დასუსტებისკენ მიმართული სხვა ქმედებები და ღონისძიებები.[95]

Ø აღნიშნული მოვლენების კულმინაცია იყო 2008 წლის აგვისტო, როდესაც საქართველოს იმდროინდელმა ხელისუფლებამ შექმნა ნიადაგი ცხინვალის რეგიონში საოკუპაციო ძალის შესაჭრელად,[96] რის შემდეგაც საქართველოს იმჟამინდელმა ხელისუფლებამ მხარი დაუჭირა ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის 2008 წლის 2 ოქტომბრის რეზოლუციას. ამ რეზოლუციაში აღნიშნულია შემდეგი: „ესკალაცია 2008 წლის 7 აგვისტოს საქართველოს სამხედრო ძალების მიერ წინასწარი გაფრთხილების გარეშე ცხინვალის დაბომბვის დაწყებით ახალ ეტაპზე, კერძოდ, ღია და სრულმასშტაბიანი საომარი მოქმედებების საფეხურზე, გადავიდა. მძიმე შეიარაღებისა და კასეტური საბრძოლო მასალის გამოყენება, რამაც სამოქალაქო მოსახლეობას სერიოზული საფრთხე შეუქმნა, საქართველოს მიერ შეიარაღებული ძალის არაპროპორციული გამოყენებაა (მიუხედავად იმისა, რომ ეს მისივე ტერიტორიაზე განხორციელდა) და, შესაბამისად, არღვევს საერთაშორისო ჰუმანიტარულ სამართალსა და კონფლიქტის მშვიდობიანი გადაწყვეტის შესახებ საქართველოს ვალდებულებას.“[97] იგივე რეზოლუცია რუსეთის სამხედრო ინტერვენციას „რუსეთის საპასუხო იერიშად“ მოიხსენიებს.[98]

Ø 2009 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში, რომელიც ევროკავშირის საბჭოს მიერ შექმნილმა, ჰაიდი ტალიავინის ხელმძღვანელობით მოქმედმა ფაქტების დამდგენმა დამოუკიდებელმა საერთაშორისო მისიამ შეიმუშავა, აღნიშნულია შემდეგი: „2008 წლის 7-8 აგვისტოს ღამით ქალაქი ცხინვალი ინტენსიური ქართული საარტილერიო ცეცხლის ქვეშ მოექცა. ცხინვალის მიმართულებით და მის მახლობლად ხორციელდებოდა საქართველოს შეიარაღებული ძალების სხვა მანევრებიც. მალე ბრძოლაში ჩაებნენ რუსეთის, სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის სამხედრო დანაყოფები და შეიარაღებული ნაწილები. თუმცა ეს დიდხანს არ გაგრძელებულა, ვინაიდან სამხრეთ ოსეთის მიმართულებით ქართული მხარის წინსვლა შეფერხდა. საპასუხო მანევრის განხორციელებისას რუსეთის შეიარაღებული ძალები საჰაერო იერიშებისა და შავი ზღვის ფლოტში შემავალი ქვედანაყოფების მხარდაჭერით ღრმად შეიჭრნენ საქართველოს ტერიტორიაზე, კერძოდ, გადაკვეთეს ქვეყნის აღმოსავლეთ-დასავლეთის მთავარი საავტომობილო გზა, მიაღწიეს ფოთის პორტს და შეჩერდნენ საქართველოს დედაქალაქ თბილისის მახლობლად. [...] საქართველოს შეიარაღებული ძალების მიერ 2008 წლის 7-8 აგვისტოს ღამით ცხინვალის დაბომბვა საქართველოში ფართომასშტაბიანი შეიარაღებული კონფლიქტის დაწყების ათვლის წერტილია, რომელიც მაშინ ჯერჯერობით მხოლოდ ხანგრძლივად მზარდი დაძაბულობის, პროვოკაციებისა და ინციდენტების კულმინაცია იყო.“[99]

ამრიგად, „ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ 2004 წლიდან გეგმაზომიერად და თანამიმდევრულად განახორციელა რიგი ქმედებები და ღონისძიებები, რომლებმაც ხელი შეუწყო არა მხოლოდ საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციას, არამედ საოკუპაციო ძალის მიერ ოკუპაციასთან მიმართებით პოლიტიკური პოზიციების გამყარებასაც.

I.4.2. 2012 წლის შემდეგ განვითარებული მოვლენები

„ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის წინააღმდეგ ქმედებების ჩადენა 2012 წლის შემდეგაც განაგრძო, რაც უკვე მჭიდროდ დაკავშირებულ სხვა არაკონსტიტუციურ პოლიტიკურ პარტიებთან ერთად განახორციელა. ყოველივე ეს დასტურდება დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, აგრეთვე სხვა სათანადო წყაროებით.[100] აღნიშნული ქმედებები შეიძლება 2 კატეგორიად დაჯგუფდეს:

− საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენის პერსპექტივის დაზიანება და საქართველოსა და რუსეთს შორის აქტიური საომარი მოქმედებების გაჩაღების მცდელობა-ხელშეწყობა;

− საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფაში უცხოური ძალისთვის ხელის შეწყობა.

2022 წლის 24 თებერვალს რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა და ფართომასშტაბიანი საომარი მოქმედებები დაიწყო. არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების მიზანი და მცდელობა, რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე, საქართველოსა და რუსეთის ფედერაციას შორის კონფლიქტი მაქსიმალურ ნიშნულამდე გაემწვავებინათ, მალევე გამოვლინდა, რაც აღნიშნული პოლიტიკური პარტიების ქმედებებში, მოწოდებებსა და სხვადასხვა განცხადებაში აისახა. კერძოდ, არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები დღემდე ცდილობენ, საქართველოსა და რუსეთს შორის ვითარება გამწვავდეს იგივე ფორმითა და ხარისხით, რა ფორმითა და ხარისხითაც ამას 2008 წლის ომამდე „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ ახორციელებდა. ყოველივე ეს დასტურდება დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, აგრეთვე სხვა სათანადო წყაროებით.[101] კონფლიქტის ამგვარი გამწვავება შეიცავს ვითარების აქტიურ საომარ მოქმედებებში გადასვლის უშუალო საფრთხეს, რაც საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობისთვის სულ მცირე ისეთივე კატასტროფულ შედეგს მოიტანდა, როგორიც ასეთივე მიზანმიმართულმა და თანმიმდევრულმა ესკალაციამ 2008 წელს მოიტანა. წარსული გამოცდილებიდან გამომდინარე, ეს იოლად განჭვრეტადი უნდა ყოფილიყო და იყოს სამივე არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიისთვის, რაც უტყუარად ადასტურებს, რომ ისინი ქვეყნის დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის ხელყოფის უშუალო საფრთხემდე ვითარების გამწვავებას შეგნებულად და მიზანმიმართულად ცდილობდნენ და ცდილობენ.

2012 წლის შემდეგ საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის წინააღმდეგ ჩადენილი ქმედებებიდან ცალკე აღსანიშნავია შემდეგი ფაქტები და კონკრეტული შემთხვევები:

Ø რუსეთსა და უკრაინას შორის ომის დაწყებიდან მალევე, საქართველოს ხელისუფლების მიმართ წამოიჭრა საჯარო მოთხოვნა, გაეცა მას ნებართვა იმ საერთაშორისო ფრენებზე, რომლებიც ქართველ მოხალისეებს უკრაინაში საბრძოლველად გადაიყვანდა, რაც თავისთავად საქართველოს სამხედრო კონფლიქტის მხარედ ქცევას ნიშნავდა. ამ ლოგიკას აშშ-ს იმდროინდელი პრეზიდენტისა და გაერთიანებული სამეფოს იმჟამინდელი პრემიერ-მინისტრის საჯარო განცხადებებიც ადასტურებს. ამ მოთხოვნასთან ერთად, საქართველოს ხელისუფლების მიმართ წამოიჭრა აგრეთვე რუსეთისთვის სანქციების დაწესების შესახებ საჯარო მოთხოვნა, რომლის დაკმაყოფილებაც საქართველოსა და რუსეთს შორის ვითარების მწვავე ესკალაციის უშუალო საფრთხეს შექმნიდა. მეტიც, აღნიშნული მოთხოვნების დაკმაყოფილებაზე საქართველოს ხელისუფლების უარის გამო უკრაინამ საქართველოდან ელჩიც კი გაიწვია. საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობისთვის საზიანო ამ პროცესს ხელს უწყობდნენ არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები. მეტიც, სანქციების დაწესებასა და საერთაშორისო ფრენაზე ნებართვის გაცემაზე უარის გამო, არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა საქართველოს ხელისუფლებას ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე „რუსულის“ იარლიყი მიაწებეს, რითაც მისი ლეგიტიმაცია კიდევ ერთხელ ყოველგვარი საფუძვლის გარეშე უარყვეს. ამით მათ საქართველოს ეროვნულ ინტერესებს მიზანმიმართულად მიაყენეს ზიანი, რაც სახელმწიფო ინტერესების ღია და უხეში ღალატი იყო. საქართველოს ხელისუფლების ლიდერებმა არაკონსტიტუციურ პოლიტიკურ პარტიებს არაერთხელ მიმართეს შეკითხვით, რუსეთ-უკრაინის ომთან მიმართებით რას არ აკეთებდა ხელისუფლება ისეთს, რისი გაკეთებაც ხელეწიფებოდა. ამ შეკითხვას აღნიშნულმა პოლიტიკურმა პარტიებმა პასუხი ვერ გასცეს, თუმცა არც საქართველოს სახელმწიფო ინტერესებისთვის საზიანო ქმედებებზე უთქვამთ უარი.[102]

Ø საქართველოს მიერ რუსეთისთვის სანქციების დაწესების შესახებ მოთხოვნა გაგრძელდა, რომელიც ევროპის პარლამენტის რეზოლუციებშიც კი აისახა. თუმცა ამ მოთხოვნისგან პირდაპირ, ნათლად და მყისიერად გამიჯვნისგან თავი შეიკავეს არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა. მეტიც, ევროპის პარლამენტის აღნიშნული რეზოლუციები იმ პოლიტიკური ჯგუფების ინიციატივით ან მხარდაჭერით იქნა მიღებული, რომლებთანაც პარტნიორობენ არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები.[103]

Ø რუსეთსა და უკრაინას შორის ომის მიმდინარეობის პერიოდში უკრაინის ხელისუფლების წარმომადგენლებმა საქართველოს არაერთხელ მოუწოდეს, რუსეთთან საომარ მოქმედებებში ჩაბმულიყო. ამასთანავე, უკრაინის ხელისუფლება საქართველოს ხელისუფლების მიმართ უკმაყოფილებს გამოხატავდა და მას განცხადებებით თავს ესხმოდა. მეტიც, 2023 წლის ივლისში უკრაინის ხელისუფლებამ საქართველოს ელჩს უკრაინაში ქვეყანა დაატოვებინა.[104] არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა ამ ფაქტებისგან პირდაპირ, ნათლად და მყისიერად გამიჯვნისგან ამჯერადაც თავი შეიკავეს.

საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენის პერსპექტივის დაზიანებასა და საქართველოსა და რუსეთს შორის აქტიური საომარი მოქმედებების გაჩაღების მცდელობა-ხელშეწყობასთან ერთად, 2012 წლის შემდეგ საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფის მცდელობა სხვა მიმართულებითაც ხორციელდება; კერძოდ, ეს პოლიტიკური პარტიები ისწრაფვიან, სხვადასხვა საკითხთან მიმართებით უცხოეთიდან „დაისაჯოს“ საქართველოს სახელმწიფო და საქართველოს ხელისუფლება, რათა საქართველოს მოქალაქეებში უკმაყოფილება დაგროვდეს, ისინი მათ მიერ კანონიერად არჩეულ ხელისუფლებას დაუპირისპირდნენ და ეს პროცესები საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ საბოტაჟის მექანიზმად და საქართველოს ხელისუფლებაზე ზეწოლის ბერკეტად იქნეს გამოყენებული. ყოველივე ეს დასტურდება დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით, აგრეთვე სხვა სათანადო წყაროებით.[105] აღნიშნული ფაქტები და შემთხვევები შეიძლება დაჯგუფდეს შემდეგი კატეგორიების მიხედვით:

− ევროპის კავშირის წევრი სახელმწიფოების ტერიტორიაზე საქართველოს მოქალაქეთათვის უვიზო მიმოსვლის რეჟიმის შემოღებისა და შენარჩუნების საკითხისთვის საზიანო ქმედებები.[106]

− ევროპის კავშირში საქართველოს გაწევრების მიმართულებით ქვეყნისთვის ხელშემშლელი ქმედებები: 2022 წლის ივნისში ევროპულმა საბჭომ ევროკომისიის რეკომენდაციის საფუძველზე მოლდოვასა და უკრაინას ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსი მიანიჭა, ხოლო საქართველოს ყოველგვარი დასაბუთების გარეშე უარი ეთქვა ამ სტატუსის მინიჭებაზე, რაც არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა 1 წელიწადზე მეტი დროის განმავლობაში საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ საბოტაჟის მექანიზმად გამოიყენეს.[107] მეტიც, არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა 2022-2023 წლებში განახორციელეს საქართველოს პარლამენტის მიერ დაგეგმილი იმ სამუშაო პროცესის საბოტაჟი, რომელიც ევროკავშირის მიერ დადგენილი ვალდებულებების შესრულებას უკავშირდებოდა, რითაც მათ საქართველოს მიერ ევროპის კავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მიღებას კიდევ ერთხელ შეუშალეს ხელი.

− საქართველოს სახელმწიფოსა და საქართველოს ხელისუფლებაზე უცხოეთიდან სისტემატური საინფორმაციო თავდასხმა, სანქციების დაწესების მცდელობა და ხელშეწყობა: არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები წლების განმავლობაში ხელს უწყობენ საქართველოს სახელმწიფოზე და ხელისუფლებაზე სხვადასხვა საინფორმაციო თავდასხმას. ამასთანავე, ისინი ცდილობენ საქართველოს სახელმწიფოს და საქართველოს ხელისუფლებას დაუწესდეთ უცხოური სანქციები ან/და ქვეყნისა და ხელისუფლების მიმართ სხვა სახის „სადამსჯელო“ მექანიზმები იქნეს გამოყენებული. აღნიშნული ვლინდება, მათ შორის, საერთაშორისო ორგანიზაციების დოკუმენტებსა (მაგალითად, ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის რეზოლუციები, არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების პარტნიორი პოლიტიკური ჯგუფების ინიციატივით ან/და მხარდაჭერით მიღებული ევროპის პარლამენტის რეზოლუციები) და უცხო ქვეყნების შიდასამართლებრივ პროცესებში (მაგალითად, აშშ-ის კონგრესის წევრის ჯო უილსონის მიერ ინიციირებული ე. წ. მეგობარი აქტების პროექტები).[108]

ამრიგად, 2004-2012 წლებში „ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელყო საქართველოს დამოუკიდებლობა და მიზანმიმართულად შექმნა ნიადაგი საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის დასარღვევად, ხოლო 2012 წლის შემდეგ ამ პოლიტიკურმა პარტიამ და სხვა არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა განახორციელეს საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფისა და ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევის მრავალი მცდელობა.

შესაბამისად, ნათლად დასტურდება არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების მიერ საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლის მე-3 პუნქტის პირველი წინადადების დარღვევა, რაც, ერთი მხრივ, საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფასა და ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევაში გამოიხატა, ხოლო, მეორე მხრივ, საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფისა და ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევის როგორც მცდელობაში, ისე სამომავლო მიზნის არსებობაში ვლინდება. ეს კონსტიტუციური დარღვევა, მათ შორის, აღნიშნული არაკონსტიტუციური საქმიანობის სამომავლო მიზნის ქონა, შესაბამის ქმედებათა ნაწილში შეერაცხება სასარჩელო მოთხოვნაში მითითებულ სამივე პოლიტიკურ პარტიას.

შესაბამისად, ზემოაღნიშნული გარემოებები და ამ კონსტიტუციურ სარჩელში წარმოდგენილი სხვა ფაქტები და არგუმენტები, საქართველოს კონსტიტუციისა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიდგომების გათვალისწინებით, ერთობლივად ქმნის სამი არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიის აკრძალვის მყარ კონსტიტუციურ საფუძველს.

II. სასარჩელო მოთხოვნა

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ვინაიდან ზემოხსენებული პოლიტიკური პარტიების საქმიანობის მიზანია საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობა და ძალადობით შეცვლა, საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფა და ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა, ვითხოვთ, შემდეგი პოლიტიკური პარტიების საქმიანობა ცნობილ იქნეს არაკონსტიტუციურად, აიკრძალოს ეს პოლიტიკური პარტიები და გაუქმდეს მათი რეგისტრაცია:

− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „ერთიანობა − ნაციონალური მოძრაობა“ (საიდენტიფიკაციო ნომერი: 200078888; რეგისტრაციის თარიღი: 10.12.2004; იურიდიული მისამართი: ქ. თბილისი, კახეთის გზატკეცილი 45ა);

− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „კოალიცია ცვლილებისთვის გვარამია მელია გირჩი დროა“ (საიდენტიფიკაციო ნომერი: 415030022; რეგისტრაციის თარიღი: 29.06.2016; იურიდიული მისამართი: ქ. თბილისი, ბესიკის ქუჩა N4, ბინა N66);

− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „ძლიერი საქართველო − ლელო, ხალხისთვის, თავისუფლებისთვის!“ (საიდენტიფიკაციო ნომერი: 415030264; რეგისტრაციის თარიღი: 28.01.2020; იურიდიული მისამართი: ქ. თბილისი, რკინიგზის ცენტრალური ვაგზალი, ნაკვ. 05/107).

კონსტიტუციურ სარჩელს ერთვის:

1. 2003-2012 წლებში მოქმედი რეჟიმის, ამ რეჟიმის პოლიტიკური თანამდებობის პირებისა და პოლიტიკურ პარტიებში გაერთიანებული მოქმედი და ყოფილი თანამდებობის პირების 2003 წლიდან დღემდე საქმიანობის შემსწავლელი საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა;

2. პოლიტიკური პარტიების სარეგისტრაციო მოწმობები (რეგისტრაციის დამადასტურებელი დოკუმენტები);

3. სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტი;

4. კონსტიტუციური სარჩელის ელექტრონული ვერსია.

პატივისცემით,

საქართველოს პარლამენტის წევრები:

[1] იხ. საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლის მე-3 პუნქტის პირველი წინადადება.

[2] იხ. საქართველოს კონსტიტუციის 34-ე მუხლის მე-2 პუნქტი.

[3] იხ. საქართველოს კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტი და მე-2 პუნქტის პირველი წინადადება.

[4] იხ. საქართველოს კონსტიტუციის პრეამბულა.

[5] იხ. საქართველოს კონსტიტუციის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტი.

[6] იხ. საქართველოს კონსტიტუციის მე-3 მუხლის მე-2 პუნქტი.

[7] იხ. საქართველოს კონსტიტუციის მე-3 მუხლის მე-4 პუნქტი.

[8] იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 28 ოქტომბრის N2/5/560 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ნოდარ მუმლაური საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-57: https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=1013

[9] იხ. საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლის მე-4 პუნქტი.

[10] იხ. საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტი.

[11] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები შემდეგ საქმეებზე: Republican Party of Russia v. Russia, §78; Refah Partisi (The Welfare Party) and Others v. Turkey, §87: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-104495 https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-60936

[12] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე Zdanoka v. Latvia, §100: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-72794

[13] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები შემდეგ საქმეებზე: Zdanoka v. Latvia, §101; Herri Batasuna and Batasuna v. Spain, §81; Refah Partisi (The Welfare Party) and Others v. Turkey, §102: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-72794; https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-93475; https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-60936

[14] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები შემდეგ საქმეებზე: Herri Batasuna and Batasuna v. Spain, §82; Refah Partisi (The Welfare Party) and Others v. Turkey, §103: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-93475 https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-60936

[15] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები შემდეგ საქმეებზე: Association Of Citizens Radko & Paunkovski v. The Former Yugoslav Republic Of Macedonia, §71; Christian Democratic People's Party v. Moldova, §69; Republican Party Of Russia v. Russia, §76: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-90651 https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-72346; https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-104495

[16] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები შემდეგ საქმეებზე: Herri Batasuna and Batasuna v. Spain, §79; Refah Partisi (The Welfare Party) and Others v. Turkey, §98; Partidul Comunistilor (Nepeceristi) and Ungureanu v. Romania, §46; Yazar and Others v. Turkey, §49:

https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-93475

https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-60936

https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-68175

https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-60416

[17] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები შემდეგ საქმეებზე: United Ccommunist Party Of Turkey and Others v. Turkey, §57; Democratic Society Party (DTP) and Others v. Turkey, §102; Association Of Citizens Radko & Paunkovski v. The Former Yugoslav Republic Of Macedonia, §76: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-58128; https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-160074; https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-90651

[18] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები შემდეგ საქმეებზე: Democratic Society Party (DTP) and Others v. Turkey, §99; Herri Batasuna and Batasuna v. Spain, §88: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-160074; https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-93475

[19] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები შემდეგ საქმეებზე: Democratic Society Party (DTP) and Others v. Turkey, §93; Zdanoka v. Latvia, §123; Refah Partisi (The Welfare Party) and Others v. Turkey, §115: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-160074 https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-72794https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-60936

[20] იხ. https://parliament.ge/media/news/parlamentma-droebiti-sagamodziebo-komisiis-daskvna-ganikhila-da-daskvnastan-dakavshirebit-dadgenileba-miigho

[21] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§27-367, 1511-1517, მათ შორის, მასში მითითებული შესაბამისი წყაროები.

[22] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები შემდეგ საქმეებზე: Ochigava v. Georgia, §61; Maisaia v. Georgia, §18; Mamulashvili v. Georgia, §16: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-223023 https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-233409 https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-234584

[23] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§368-559, 1518-1524, მათ შორის, მასში მითითებული შესაბამისი წყაროები.

[24] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§378-386.

[25] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§387-397.

[26] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§398-400.

[27] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§401, 402.

[28] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§403-408.

[29] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§409-426.

[30] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§427-432.

[31] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§433-436.

[32] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§437-444.

[33] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§445-449.

[34] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§450-456.

[35] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§457-459.

[36] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§460-464.

[37] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§465-471.

[38] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§472-479.

[39] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §480.

[40] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§481-486.

[41] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§487-498.

[42] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§499-501.

[43] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §502.

[44] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§503, 504.

[45] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§505-534.

[46] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§535-539.

[47] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§540-542.

[48] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§543-547.

[49] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§548-551.

[50] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§552-558.

[51] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე Enukidze and Girgvliani v. Georgia, §276: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-104636

[52] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§560-624, 1525-1529, მათ შორის, მასში მითითებული შესაბამისი წყაროები.

[53] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§625-872, 1530-1535, მათ შორის, მასში მითითებული შესაბამისი წყაროები.

[54] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§820-858, 1534.

[55] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§878-1033, 1536-1540, მათ შორის, მასში მითითებული შესაბამისი წყაროები.

[56] იხ. https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-194445

[57] იხ. https://cesko.ge/ge/archevnebi/2013

[58] იხ. https://cesko.ge/ge/archevnebi/2014

[59] იხ. https://cesko.ge/ge/archevnebi/2016

[60] იხ. https://cesko.ge/ge/archevnebi/2017

[61] იხ. https://cesko.ge/ge/archevnebi/2018

[62] იხ. https://cesko.ge/ge/archevnebi/2020

[63] იხ. https://cesko.ge/ge/archevnebi/2021

[64] იხ. https://cesko.ge/ge/archevnebi/2024

[65] იხ. https://cesko.ge/ge/archevnebi/2025

[66] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1274-1328, 1339-1420.

[67] იხ. საქართველოს პარლამენტის 2016 წლის არჩევნებზე ეუთოს/ოდირის სადამკვირვებლო მისიის საბოლოო ანგარიში, I, XV.B; იმავე სადამკვირვებლო მისიის წინასწარი კვლევის შედეგებისა და დასკვნების დოკუმენტი (მე-2 ტური), „ზოგადი ინფორმაცია და არჩევნების შემდეგ განვითარებული მოვლენები“; საქართველოს პარლამენტის 2016 წლის არჩევნებზე დაკვირვების შესახებ ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის ანგარიში §§64, 74: https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/297551 https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/278146 https://pace.coe.int/en/files/23204 https://www.youtube.com/watch?v=PeNc-RQdlsE

[68] იხ. საქართველოს პრეზიდენტის 2018 წლის არჩევნებზე ეუთოს/ოდირის სადამკვირვებლო მისიის საბოლოო ანგარიში, XX: https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/412724

[69] იხ. https://1tv.ge/news/gaertianebuli-opoziciis-warmomadgenlebi-tbilisidan-telavshi-aqciis-gasamartad-miemgzavrebian/ https://1tv.ge/video/gaertianebuli-opoziciis-aqcia-2/; https://1tv.ge/video/aqcia-telavshi-2/

[70] იხ. საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1252-1273.

[71] იხ. საქართველოს პარლამენტის 2020 წლის არჩევნებზე ეუთოს/ოდირის სადამკვირვებლო მისიის საბოლოო ანგარიში, I, XV; მუნიციპალიტეტების ორგანოების 2021 წლის არჩევნებზე ეუთოს/ოდირის სადამკვირვებლო მისიის საბოლოო ანგარიში, III; იმავე სადამკვირვებლო მისიის შუალედური ანგარიში, III; იმავე სადამკვირვებლო მისიის წინასწარი კვლევის შედეგებისა და დასკვნების დოკუმენტი, „ზოგადი ინფორმაცია და პოლიტიკური კონტექსტი“; საქართველოს პარლამენტის 2024 წლის არჩევნების შესახებ ეუთოს/ოდირის საჭიროებათა მისიის ანგარიში, სქოლიო 2; საქართველოს პარლამენტის 2020 წლის არჩევნებზე დაკვირვების შესახებ ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის ანგარიში §78: https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/480500 https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/515364 https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/498261 https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/499468 https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/571810 https://pace.coe.int/en/files/28920

[72] იხ. https://1tv.ge/news/nika-melia-yvelam-gadavinacvlot-da-komendantis-saati-davuwesot-cesko-s-shenobas-veravin-iq-veghar-sheva-da-gamova-vidre-ar-chainishneba-akhali-archevnebi/ https://1tv.ge/news/shss-cesko-s-shenobis-mimdebare-teritoriaze-gankhorcielebuli-jgufuri-dzaladobis-organizebis-da-masshi-monawileobis-faqtebze-gamodzieba-daiwyo/

[73] იხ. 2020 წლის 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემსწავლელი საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა და რეკომენდაციები და „2020 წლის 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემსწავლელი საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის საქმიანობის შედეგების შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის 2021 წლის 26 ივლისის N832-Vრს-Xმპ დადგენილება; იხ. აგრეთვე, 2003-2012 წლებში მოქმედი რეჟიმის, ამ რეჟიმის პოლიტიკური თანამდებობის პირებისა და პოლიტიკურ პარტიებში გაერთიანებული მოქმედი და ყოფილი თანამდებობის პირების 2003 წლიდან დღემდე საქმიანობის შემსწავლელი საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1288-1290:

https://info.parliament.ge/#law-drafting/22687; https://parliament.ge/media/news/parlamentma-droebiti-sagamodziebo-komisiis-daskvna-ganikhila-da-daskvnastan-dakavshirebit-dadgenileba-miigho

[74] იხ. საქართველოს პარლამენტის 2020 წლის არჩევნებზე ეუთოს/ოდირის სადამკვირვებლო მისიის საბოლოო ანგარიში, I; იმავე სადამკვირვებლო მისიის წინასწარი კვლევის შედეგებისა და დასკვნების დოკუმენტი; საქართველოს პარლამენტის 2020 წლის არჩევნებზე დაკვირვების შესახებ ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის ანგარიში §§6, 80: https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/480500 https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/469005 https://pace.coe.int/en/files/28920

[75] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1274-1328.

[76] იხ. მუნიციპალიტეტების ორგანოების 2021 წლის არჩევნებზე ეუთოს/ოდირის სადამკვირვებლო მისიის საბოლოო ანგარიში, I, XVII: https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/515364

[77] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1305-1328.

[78] იხ. საქართველოს პარლამენტის 2024 წლის არჩევნებზე ეუთოს/ოდირის სადამკვირვებლო მისიის საბოლოო ანგარიში, I, XVI; საქართველოს პარლამენტის 2024 წლის არჩევნებზე დაკვირვების შესახებ ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის ანგარიში, §59: https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/584029; https://pace.coe.int/en/files/33924

[79] იხ. საქართველოს გენერალური პროკურატურის 2025 წლის 15 იანვრის განცხადება; იხ. აგრეთვე დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §1419: https://pog.gov.ge/news/saqartvelos-generaluri-prokuraturis-gantskhadeba-archevnebis-shesadzlo-gakalbebis-faqttan-dakavshirebit-mimdinare-gamodziebis-shualedur-shedegze-4707; https://parliament.ge/media/news/parlamentma-droebiti-sagamodziebo-komisiis-daskvna-ganikhila-da-daskvnastan-dakavshirebit-dadgenileba-miigho

[80] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1339-1420.

[81] იხ. https://1tv.ge/video/teqnikuri-mtavroba-opoziciis-akhali-dghis-wesrigi/

[82] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1329-1338, 1348-1355.

[83] იხ. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე Refah Partisi (The Welfare Party) And Others v. Turkey, §§130, 131: https://hudoc.echr.coe.int/?i=001-60936

[84] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1034-1174, 1541-1556, მათ შორის, მასში მითითებული შესაბამისი წყაროები.

[85] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1038-1068, 1541-1547.

[86] იხ. https://kvirispalitra.ge/article/20890-qckhinvalze-kontrolis-damyareba-ramdenime-thvis-ambaviaq-ras-iqadneboda-irakli-oqruashvili-eqskluzivi/

[87] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1049.

[88] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1050-1052, 1542.

[89] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §1045.

[90] იხ. https://www.old.civil.ge/geo/article.php?id=14165; https://eurasianet.org/georgias-south-ossetia-one-unrecognized-state-two-unrecognized-governments

[91] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1038-1068, 1541-1547.

[92] იხ. საქართველოს 2007 წლის 13 აპრილის კანონი „ყოფილ სამხრეთ ოსეთის ავტონომიურ ოლქში კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარებისათვის სათანადო პირობების შექმნის შესახებ“, საქართველოს პარლამენტის 2007 წლის 8 მაისის N4735–Iს დადგენილება „დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულის შექმნის შესახებ“, საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის 10 მაისის N296 ბრძანებულება „ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ტერიტორიაზე დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულის ადმინისტრაციის შექმნის, საქმიანობის წესისა და ფარგლების შესახებ“, საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის 10 მაისის N297 ბრძანებულება „დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულის ტერიტორიაზე სახელმწიფო მმართველობის განხორციელების უფლებამოსილების მინიჭების შესახებ“, საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 27 ივლისის N153 დადგენილება „ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ტერიტორიაზე შექმნილი დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულის საზღვრებში არსებული თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობის სახელმწიფო ზედამხედველობის განხორციელების შესახებ“; იხ. აგრეთვე დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1058-1064, 1545:

https://info.parliament.ge/#law-drafting/1852

https://matsne.gov.ge/ka/document/view/24280?publication=0

https://info.parliament.ge/#law-drafting/9906

https://matsne.gov.ge/ka/document/view/44410?publication=0

https://matsne.gov.ge/ka/document/view/100630?publication=0

https://matsne.gov.ge/ka/document/view/100636?publication=0

https://matsne.gov.ge/ka/document/view/7480?publication=0

https://parliament.ge/media/news/parlamentma-droebiti-sagamodziebo-komisiis-daskvna-ganikhila-da-daskvnastan-dakavshirebit-dadgenileba-miigho

[93] იხ. საქართველოს პრეზიდენტის 2006 წლის 28 სექტემბრის N572 ბრძანებულება „გეოგრაფიული ობიექტის სახელდების შესახებ“: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/95740?publication=0

[94] იხ. გაეროს უშიშროების საბჭოს 2006 წლის 13 ოქტომბრის N1716(2006) რეზოლუცია:

https://digitallibrary.un.org/record/584597

[95] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1069-1084, 1541, 1546, 1547, 1553.

[96] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1034-1037, 1085-1155, 1166-1171, 1548-1556.

[97] იხ. „საქართველოსა და რუსეთს შორის მომხდარი ომის შედეგების შესახებ“ ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის 2008 წლის 2 ოქტომბრის N1633(2008) რეზოლუციის მე-5 პუნქტი; იხ. აგრეთვე დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1158-1165, 1556:

https://pace.coe.int/en/files/17681

https://parliament.ge/media/news/parlamentma-droebiti-sagamodziebo-komisiis-daskvna-ganikhila-da-daskvnastan-dakavshirebit-dadgenileba-miigho

[98] იხ. „საქართველოსა და რუსეთს შორის მომხდარი ომის შედეგების შესახებ“ ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის 2008 წლის 2 ოქტომბრის N1633(2008) რეზოლუციის მე-6 პუნქტი; იხ. აგრეთვე დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1158-1165, 1556:

https://pace.coe.int/en/files/17681

https://parliament.ge/media/news/parlamentma-droebiti-sagamodziebo-komisiis-daskvna-ganikhila-da-daskvnastan-dakavshirebit-dadgenileba-miigho

[99] იხ. საქართველოში მომხდარი კონფლიქტის შესახებ ფაქტების დამდგენი დამოუკიდებელი საერთაშორისო მისიის ანგარიში, ტომი I, გვ. 10-11; იმავე საკითხის შესახებ უფრო ვრცლად იხ. აგრეთვე იგივე ანგარიში, ტომი II, გვ. 209-211:

https://eur-lex.europa.eu/eli/dec/2008/901/oj

https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/er/110370.pdf

https://www.mpil.de/en/pub/publications/archive/independent_international_fact.cfm

[100] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1421-1510, 1558-1565, მათ შორის, მასში მითითებული შესაბამისი წყაროები.

[101] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1434-1477, 1558-1565, მათ შორის, მასში მითითებული შესაბამისი წყაროები.

[102] იხ. https://mtavari.tv/news/75543-spetsreisi-ukrainashi-sakartvelodan-80-adamiani

https://formulanews.ge/News/65540

https://palitranews.ge/video/186429-mgzavrebis-inpormaciit-reisi-romlitac-kartveli-moxaliseebi-ukrainashi-unda-gamgzavrebuliqvnen-gaukmda/

https://1tv.ge/video/ganckhadeba-aeroportshi/

https://palitranews.ge/video/186414-mamaci-kartveli-zmebi-ukrainis-dasaxmareblad-aeroportshi-prenas-elodebian-imedia-irakli-garibashvili-gambedaobas-gamoichens-da-prenis-nebartvas-gascems-denis-shmigali/

https://x.com/Denys_Shmyhal/status/1498345460456689666

https://x.com/Denys_Shmyhal/status/1498349151444213760

https://www.interpressnews.ge/ka/article/698259-ukrainam-sakartvelodan-elchi-gaicvia

https://www.facebook.com/watch/?v=631384164624541

https://palitravideo.ge/video/141264-mrcxvenia-amisi-bodishi-nika-melias-sagangebo-preskonperencia/

https://1tv.ge/news/nika-melia-khelisuflebas-mimartavs-sheuertdes-rusetis-mimart-sahaero-sivrcestan-dakavshirebul-sanqciebs-aseve-saqartveloshi-aikrdzalos-rusetis-propagandistuli-mediasashualebebis-mauwyebloba/

https://formulanews.ge/News/65469

https://www.facebook.com/share/p/1HRKkqZs8s/

https://palitravideo.ge/video/141338-chaiketos-sahaero-sivrce-putinis-rusetistvis-da-agar-maucqeblobdes-propagandistuli-arxebi-nika-melias-sagangebo-gancxadeba/

https://palitravideo.ge/video/141376-kartvel-ers-dges-carmoadgens-tanamedrove-sergo-orjonikize-nika-melia/

https://www.youtube.com/watch?v=3KvqXCcNMPA

https://www.youtube.com/watch?v=G5kyaveIxk4

https://www.facebook.com/share/v/17Qagj6Dee/

https://www.youtube.com/watch?v=yXVkunMxuKY

https://formulanews.ge/News/65003

https://www.facebook.com/share/v/17STc1wABC/

https://formulanews.ge/News/65658

https://www.youtube.com/watch?v=72Z6_BY17sc

https://1tv.ge/news/salome-samadashvili-vayenebt-dghis-wesrigshi-motkhovnas-saswrafod-daiwyos-parlamentma-mushaoba-rata-movitkhovot-evrokavshiris-mier-dawesebul-sanqciebtan-nawilobriv-mainc-dauyovnebliv-mierteba/

https://www.facebook.com/share/v/1FobC4qnH7/

https://formulanews.ge/News/65560

https://www.facebook.com/share/v/1Be5os5Ziv/

https://www.facebook.com/share/v/18Moy1KdWz/

https://www.facebook.com/share/v/1DnH9DLiwa/

https://www.interpressnews.ge/ka/article/697882-paata-manjgalaze-saertod-ver-vigeb-sad-aris-da-ras-aketebs-kartuli-ocnebis-xelisupleba-gasulia-momsaxurebis-zonidan

https://formulanews.ge/News/65785

https://1tv.ge/news/jo-baideni-ashsh-ar-gagzavnis-samkhedroebs-ukrainashi-tumca-gaagrdzelebs-dakhmarebis-gagzavnas/

https://1tv.ge/news/indefendenti-boris-jonsoni-sheewinaaghmdega-sagareo-saqmeta-ministr-liz-trass-da-ganackhada-rom-mtavroba-aqtiurad-ar-uchers-mkhars-britanel-mokhaliseebs-romlebsac-ukrainashi-ruse/

[103] იხ. ევროპის პარლამენტის 2024 წლის 9 ოქტომბრის 2024/2822(RSP) რეზოლუცია, §22; ევროპის პარლამენტის 2025 წლის 9 ივლისის 2025/2024(INI) რეზოლუცია, §24:

https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-10-2024-0017_EN.html

https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-10-2025-0158_EN.html

https://www.epp.eu/parties-and-partners

https://www.aldeparty.eu/member-parties/georgia

https://www.reneweuropegroup.eu/our-family-in-europe

[104] იხ. https://www.facebook.com/share/p/19Xk8Xqs8g/

https://www.facebook.com/share/p/1F8QA1Xtfw/

https://newshub.ge/news/politika/daibrunet-aphkhazeti-akhla-aris-momenti-rotsa-ruseti-dzalian-dasustda-goncharenko

https://www.interpressnews.ge/ka/article/697372-radas-deputati-kartvelebo-zmebo-moitment-tu-auxsnit-garibashvils-ra-unda-gaaketos-araushavs-irakli-roca-chvens-caze-samxedros-nacvlad-samgzavro-tvitmprinavebi-iprenen-shegizlia-arsadac-agar-caxvide

https://www.facebook.com/share/p/1FXHdhksxU/

https://1tv.ge/news/ukrainis-erovnuli-usafrtkhoebisa-da-tavdacvis-sabchos-mdivani-dnestrispireti-da-saqartvelo-sakutari-teritoriebis-dabrunebit-rom-iyvnen-dakavebuli-es-dzalian-dagvekhmareboda/

https://www.youtube.com/watch?v=eUgRPIUYCTg

https://1tv.ge/news/aleqsei-arestovichi-saqartvelos-aqvs-istoriuli-shesadzlebloba-daikavos-afkhazeti-da-samkhret-oseti-iq-rusuli-jari-ar-darcha-yvela-gaiyvanes/

https://www.youtube.com/watch?v=bJOfq1vBVog

https://europetime.eu/ka/article/28929

https://www.facebook.com/amerikiskhma/videos/5559629180754768/

https://1tv.ge/news/mikhail-podoliaki-saqartvelos-erti-shansic-ki-ar-aqvs-rom-gakhdes-evropuli-tanamegobrobis-wevri/

https://1tv.ge/news/volodimir-zelenski-vtkhovt-saqartvelos-elchs-48-saatis-ganmavlobashi-datovos-ukraina-rata-konsultaciebi-gamartos-tbilisshi-mikheil-saakashvilis-ukrainashi-dabrunebaze/

https://x.com/ZelenskyyUa/status/1675909140193894401

[105] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1421-1433, 1478-1510, 1558-1565, მათ შორის, მასში მითითებული შესაბამისი წყაროები.

[106] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1478-1510, 1558-1565. იხ. აგრეთვე:

https://dfwatch.net/national-movement-accused-of-hindering-visa-liberalization-42323/

https://1tv.ge/news/davit-baqradze-nacionaluri-modzraobis-wevrebi-tveebis-ganmavlobashi-dadiodnen-da-shekhvedrebisas-saqartvelostvis-uvizo-mimosvlis-micemis-winaaghmdeg-lobirebdnen/

https://1tv.ge/news/davit-baqradze-qartul-ocnebastan-rogorc-archeul-khelisuflebastan-dapirispirebashi-instrumentad-iqna-gamoyenebuli-qveynis-da-mosakhleobis-geostrategiuli-miswrafebebi/

https://1tv.ge/video/sagamodziebo-komisiis-skhdoma-127/

https://1tv.ge/news/davit-baqradze-ert-ert-lobistur-organizaciastan-kontraqtis-khelmomweri-nacionaluri-modzraobis-mkhridan-iyo-batu-qutelia-atlantikuri-sabchos-mkvlevari-am-ukherkhulobis-gamo-atlant/

https://1tv.ge/news/davit-baqradze-2016-wlis-14-aprils-asocirebis-komitetis-skhdomaze-miighes-rekomendacia-rom-saqartvelom-miighos-uvizo-mimosvla-rasac-mkhari-ar-dauchires-giorgi-kandelakma-da-tariel-londaridzem/

https://cdn.1tv.ge/app/uploads/2025/07/1752661554-European-Commision-1.pdf

https://1tv.ge/news/kaia-kalasi-ganvikhilavt-ra-shegvidzlia-gavaketot-kidev-yvela-varianti-magidazea-mat-shoris-uvizo-redjimis-shechereba-rac-sheacvlevinebs-saqartvelos-mtavrobas-gatvlebs/

https://www.eeas.europa.eu/eeas/foreign-affairs-council-press-remarks-high-representative-kaja-kallas-upon-arrival-2_en

https://1tv.ge/video/kaia-kalasis-ganckhadeba-3/

https://www.eeas.europa.eu/eeas/foreign-affairs-council-remarks-high-representative-kaja-kallas-press-conference-1_en

https://www.facebook.com/share/v/17GFDzbsXD/

https://www.facebook.com/share/v/1EWF5sSSmj/

https://www.facebook.com/share/v/17FzhbXo4W/

[107] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა, §§1478-1510, 1558-1565.

[108] იხ. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნა. §§1421-1433, 1478-1510, 1558-1565. იხ. აგრეთვე:

https://pace.coe.int/en/files/35692

https://pace.coe.int/en/files/342 93

https://pace.coe.int/en/files/34147

https://pace.coe.int/en/files/33694

https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-10-2025-0158_EN.html

https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-10-2025-0019_EN.html

https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-10-2024-0017_EN.html

https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-10-2025-0132_EN.html

https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-10-2024-0054_EN.html

https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2024-0381_EN.html

https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2023-0046_EN.html

https://www.epp.eu/parties-and-partners

https://www.aldeparty.eu/member-parties/georgia

https://www.reneweuropegroup.eu/our-family-in-europe

https://imedinews.ge/ge/politika/362435/radikalurma-opozitsiam-evrokavshiris-tsevri-qveknebis-sagareo-saqmeta-ministrebs-antisakhelmtsipoebrivi-tserili-saidumlod-gaugzavna

https://www.congress.gov/bill/119th-congress/house-bill/36

https://www.congress.gov/bill/118th-congress/house-bill/8566