თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. საქართველოს კანონი საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი და მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი. „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი, 31-ე მუხლი, 31¹ - ე მუხლი და 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

ა) სარჩელი ფორმით და შინაარსით შეესაბამება „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31 პრიმა მუხლის მოთხოვნებს;

ბ) სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი პირის მიერ:

კონსტიტუციური სარჩელით სადავოდ გამხდარი სსკ-ს 999-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების ნორმატიული შინაარსი პიდაპირ ეხება მოსარჩელეებს.

„საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 39-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით „საკონსტიტუციო სასამართლოში ნორმატიული აქტის ან მისი ცალკეული ნორმების კონსტიტუციურობის თაობაზე კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის უფლება აქვთ: ა) საქართველოს მოქალაქეებს, სხვა ფიზიკურ პირებს და იურიდიულ პირებს, თუ მათ მიაჩნიათ, რომ დარღვეულია ან შესაძლებელია უშუალოდ დაირღვეს საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებული მათი უფლებანი და თავისუფლებანი. მოცემულ შემთხვევაში მოსარჩელეები არიან საქართველოს მოაქალაქეები და საქართველოში რეგისტრირებული იურიდიული პირები. მოცემული პირები დაკავებულები არიან ავტოსატრანსპორტო საშუალების გაქირავებით, რაც გულისხმობს მათ საკუთრებაში არსებული მსუბუქი ავტომობილის (კატეგორია ბ) ქირავნობის ხელშეკრულების საფუძველზე გადაცემას მესამე პირებისთვის, რომლებსაც საქართველოს კანონმდებლიბის შესაბამისად უფლება აქვთ მართონ მსუბუქი ავტომობილი (კატეგორია ბ) საქართველოს ტერიტორიაზე. მოცემული ავტომობილები არიან დაზღვეულები, თუმცა სადაზღვეო პირობები იცნობენ გამონაკლისებს, რომლის შემთხვევაშიც უარს აცხადებენ ზარალის ანაზღაურებაზე, მაგალითად ესეთი შემთხვევებია: მძღოლი მართავს ავტომობილს ალკოჰოლური ზემოქმედების ქვეშ, ავტოსაგზაო შემთხვევის შემდეგ ავტომობილი მძღოლმა გადაადგილა შემთხვბევის ადგილიდან, მძღოლმა გამოიჩინა უხეში გაუფრთხილებლობა (სსკ-ს 829-ე მუხლი).

სსკ-ს 999-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც სადავოდაა გამხდარი ამ სარჩელის ფარგლებში, პირდაპირ ეხება მოსარჩელეებს და მათ, როგორც ავტოსატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრეებს აკისრებს პასუხისმგებლობას აანაზღაურონ მიყენებული ზიანი მიუხედავად იმისა, რომ მომხდარ ავტოსაგზაო შემთხვევაში მათ არანაირი ბრალი არ მიუძღვით, დადგენილია სამართალდამრღვევი და გამოწერილია შესაბამისი საჯარიმო ქვითარი.

მოცემულ შემთხვევაში საქმე არ გვაქვს აბსტრაქტულ საკონსტიტუციო კონტროლთან. მოსარჩელეები არიან პოტენციური მსხვერპლის კატეგორიას მიკუთვნებული პირები, მოსარჩელეებს მიაჩნიათ, რომ შესაძლებელია უშუალოდ დაირღვეს საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებული მათი უფლებანი და თავისუფლებანი (განჩინებაN2/3/412).

მოსარჩელე ვახტანგი დალაქიშვილის შემთხვევაში სსკ-ს 999-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების სადავოდ გამხდარი ნორმატიული შინაარსისის წყალობით, თბილისის საქალაქო სასამართლოში მიმდინარეობს სამოქალაქო საქმის განხილვა სადაც მას, როგორც ავტოსატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრეს ედავებიან 11 778 ლარის ანაზღაურებას, მაშინ როდესაც მას მიყენებულ ზიანის შემთხვევაში არანაირი ბრალი არ მიუძღვის, ადმინისტრაციული სამართალდამრღვევი იდენთიფიცირებულია და მის მიმართ გამოწერილია შესაბამისი საჯარიმო ქვითარი. რაც შეეხება დანარჩენ მოსარჩელეებს მათ მიმართ არსებობს პოტენციური საფრთხე სსკ-ს 999-ე მუხლის პირველი და მე-4 მუხლის მინიჭებული ნორმატიული შენაარსის გამო დაირღვეს მათი კონსტიტუციის მე-2 თავით კერძპოდ მე-19 მუხლის პირველი და მეოპრე პუნქტით გარანტირებული უფლებები. შესაბამისად მოცემული კონსტიტუციური სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი პირების მიერ.

გ) სარჩელში მითითებული საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

დ) სარჩელში მითითებული საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ;

ე) სარჩელში მითითებული საკითხი რეგულირდება საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლით;

ვ) კანონით არ არის დადგენილი სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა აღნიშნული ტიპის დავისათვის და შესაბამისად, არც მისი არასაპატიო მიზეზით გაშვების საკითხი დგება დღის წესრიგში;

ზ) სადავო ნორმების კონსტიტუციურობაზე მსჯელობა შესაძლებელია იერარქიულად მაღალი ნორმატიული აქტის გასაჩივრების გარეშე.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

1. სადავოდ გამხდარი სსკ-ს 999-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების ნორმატიული შინაარსი საქართველოს საერთო სასამარფთლოს პრაქტიკის მიხედვით

სსკ-ს 999-ე მუხლის დასახელებაა - სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციის შედეგად დამდგარი ზიანის ანაზღაურება. მოცემული მუხლი განთავსეწბულია სსკ-ს მესამე კარში - დელიქტური ვალდებულებანი. სსკ-ს 999-ე მუხლი ს პირველი ნაწილი ადგენს „მგზავრების გადაყვანისა და ტვირთების გადაზიდვისთვის გათვალისწინებული სატრანსპორტო საშუალების მფლობელი, თუ მისი სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციას მოჰყვა ადამიანის სიკვდილი, დასახიჩრება ან ჯანმრთელობის მოშლა, ანდა ნივთის დაზიანება, ვალდებულია დაზარალებულს აუნაზღაუროს აქედან წარმოშობილი ზიანი“. მე-4 ნაწილი კი აზუსტებს პირველი ნაწილის დისპოზიციას და ადგენს, რომ „თუ პირი სატრანსპორტო საშუალებას იყენებს მფლობელის ნებართვის გარეშე, იგი ვალდებულია მფლობელის ნაცვლად აანაზღაუროს ზიანი. ამასთან, მფლობელი ვალდებულია აანაზღაუროს მიყენებული ზიანი, თუ სატრანსპორტო საშუალების გამოყენება შესაძლებელი გახდა მისი ბრალის გამო. ამ ნაწილის პირველი წინადადება არ გამოიყენება, თუ მოსარგებლე მფლობელის მიერ დანიშნულია სატრანსპორტო საშუალების სამართავად, ან თუ ეს სატრანსპორტო საშუალება მას გადაცემული ჰქონდა მფლობელისაგან“.

მიუხედავად იმისა, რომ სსკ-ს 999-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილები ზიანის ანაზღაურების პასუხისმგებელ პირად განსაზღვრავს სატრანსპორტო საშუალების მფლობელს საერთო სასამართლოების მიერ დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით პასუხისმგებლობა ეკისრება სატრანსპორტო საშუელების, მათ შორის მსუბუქი ავტომობილის მესაკუთრეს, მაშინ როდესაც ამ უკანასკნელს ბრალი არ მიუძღვის დამდგარ ზიანში და სამართალდამღვევიც დადგენილია.

მოცემული კონსტიტუციური სარჩელის მიხედვით სადავოდ არის გამხდარი 999-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების ის ნორმატიული შინაარსი, რომლის მიხედვითაც პირს აკისრებს ვალდებულებას დაზარალებულს აუნაზღაუროს, მის საკუთრებაში არსებული მსუბუქი ავტომობილის ექსპლუატაციის შედეგად მიყენებული ზიანი, მაშინ როდესაც მიყენებული ზიანი არ მოჰყოლია მსუბუქი ავტომობილის მესაკუთრის მართლსაწინააღმდეგო, განზრახ ან გაუფრთხილებელ მოქმედებას და დადგენილია სამართალდამრღვევი.

სადავოდ გამხდარი ნორმატიული შინაარსი, რომ მინიჭებული აქვს სსკ-ს 999-ე მუხლის პირველ და მე-4 ნაწილებს დასტურდება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს შემდეგი პრაქტიკით:

ას-462-2024 (2024-10-03) მოცემული განჩინებით საკასაციო საჩივარი დარჩა განუხილველი. ძალაში დარჩა სააპელაციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება, რომლის მიხედვითაც სსსკ-ს 99-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილის საფუძველზე ზიანის ანაზღაურების პასუხისმგებლობა დაეკისრა ფიზიკურ პირს, რომელიც იყო მსუბუქი ავტომობილის მესაკუთრე, გადაცემული ჰქონდა ავტომობილი მესამე პიურისთვის, რომლის მიერ დამდგარი ბრალეული ქმედებით ზიანი მიადგა მესამე პირს. ამ უკანასკნელის სარჩელის საფუძველზე ავტომობილის მესაკუთრეს და ბრალეულ პირს დაეკისრა სოლიდარულად ზიანის ანაზღაურება. სააპელაციო სასამართლომ განმარტა „მოცემულ შემთხვევაში, არსებობდა პირველი და მეორე მოპასუხის სოლიდარული პასუხისმგებლობის საფუძვლები, რადგან ავტოსატრანსპორტო შემთხვევით დაზარალებული პირი უფლებამოსილი იყო, ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა ერთობლივად წაეყენებინა, როგორც ავტოსატრანსპორტო საშუალებით მოსარგებლისთვის, რომელიც ბრალეულად მოქმედებდა და უშუალოდ ზიანი მიაყენა მოსარჩელეს, ისე - სატრანსპორტო საშუალების მესაკუთრისთვის, რომლის ნების საფუძველზეც სატრანსპორტო საშუალებას მოსარგებლე მართავდა (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, შემდეგში - სსკ-ის 998-ე, 999.1, 999.4 მუხლები).

ას-1311-2021 21 აპრილი, 2022 წელი

განსახილველ შემთხვევაში დადგენილია, რომ 2014 წლის 28 დეკემბერს, ბ.ჭ–ძის საკუთრებაში არსებული ავტოსატრანსპორტო საშუალებით მოძრაობისას, ა.ხ–ძე შეეჯახა სს „დ.ს.კ.ი–აოში“ დაზღვეულ, შპს „ე–ის“ კუთვნილ ავტოსატრანსპორტო საშუალებას. დადგენილია, რომ ავტოსაგზაო შემთხვევა გამოწვეულ იქნა ა.ხ–ძის მართლსაწინააღმდეგო ბრალეული ქმედებით.

დაზღვეული ავტოსატრანსპორტო საშუალებისათვის მიყენებულმა ზიანმა 1965 ლარი შეადგინა, საიდანაც სს „დ.ს.კ.ი–ომ“ 2015 წლის 20 იანვარს შპს „ე–ის“ აუნაზღაურა 1865,01 ლარი, რაც სადავო პერიოდში მოქმედი კურსის მიხედვით, 977,06 დოლარს შეადგენდა.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქმეზე დადგენილია კასატორის კუთვნილი ავტომანქანის გამოყენებისას, მართლზომიერი მოსარგებლის მიერ სხვა პირისთვის ზიანის მიყენების ფაქტი, რაც სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 992-ე და 999-ე მუხლებიდან გამომდინარე, მოპასუხეებისთვის ზიანის ანაზღაურების სოლიდარულად დაკისრების წინაპირობას ქმნიდა. ამასთან, უსაფუძვლოა კასატორის მითითება მისი პასუხისმგებლობის გამორიცხვაზე ავტომანქანის ა.ხ–ძის მიერ ფაქტობრივად ფლობის გამო, ვინაიდან სატრანსპორტო საშუალების მფლობელის პასუხისმგებლობა არ დადგება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ სატრანსპორტო საშუალება გამოვიდა მისი მფლობელობიდან მისი ნებართვის გარეშე, სხვა პირის მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებით. სადავო შემთხვევაში კი, კასატორის განმარტებითვე დასტურდება, რომ მან თავად გადასცა ა.ხ–ძეს სატრანსპორტო საშუალება დროებით მფლობელობასა და სარგებლობაში.

ამასთან, ვინაიდან დაზიანებული მანქანა დაზღვეული იყო მოსარჩელესთან, რომელმაც დამზღვევს სრულად აუნაზღაურა ზიანი, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 832-ე მუხლის პირველი ნაწილიდან გამომდინარე, ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა მზღვეველზე გადავიდა. ამრიგად, სასარჩელო მოთხოვნა მართებულად დაკმაყოფილდა.

საკასაციო სასამართლო, საქმის შესწავლისა და საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმების შედეგად, მიიჩნევს, რომ ბ.ჭ–ძის საკასაციო საჩივარი მიჩნეულ უნდა იქნეს დაუშვებლად, შემდეგ გარემოებათა გამო:

საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ განსახილველ საქმეში მთავარ სადავო საკითხს წარმოადგენს სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციის შედეგად დამდგარი ზიანის ანაზღაურების წინაპირობების არსებობა.

საკასაციო პალატა მიუთითებს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის პირველ ნაწილზე, რომლის მიხედვით, მგზავრების გადაყვანისა და ტვირთების გადაზიდვისთვის გათვალისწინებული სატრანსპორტო საშუალების მფლობელი, თუ მისი სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციას მოჰყვა ადამიანის სიკვდილი, დასახიჩრება ან ჯანმრთელობის მოშლა, ანდა ნივთის დაზიანება, ვალდებულია დაზარალებულს აუნაზღაუროს აქედან წარმოშობილი ზიანი. იმავე ნორმის მე-4 ნაწილის თანახმად კი, თუ პირი სატრანსპორტო საშუალებას იყენებს მფლობელის ნებართვის გარეშე, იგი ვალდებულია მფლობელის ნაცვლად აანაზღაუროს ზიანი. ამასთან, მფლობელი ვალდებულია აანაზღაუროს მიყენებული ზიანი, თუ სატრანსპორტო საშუალების გამოყენება შესაძლებელი გახდა მისი ბრალის გამო. ამ ნაწილის პირველი წინადადება არ გამოიყენება, თუ მოსარგებლე მფლობელის მიერ დანიშნულია სატრანსპორტო საშუალების სამართავად, ან თუ ეს სატრანსპორტო საშუალება მას გადაცემული ჰქონდა მფლობელისაგან. ამდენად, „აღნიშნული ნორმის მიზნებიდან გამომდინარე, სატრანსპორტო საშუალების მფლობელად მიიჩნევა პირი, რომელიც იურიდიული საფუძვლით ახორციელებს ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას. იმ შემთხვევაში, თუ პირი, რომელიც იყენებს სატრანსპორტო საშუალებას მისი მფლობელის ნებართვის გარეშე (არამართლზომიერი მფლობელი), სხვას მიაყენებს ზიანს ამ სატრანსპორტო საშუალების გამოყენებით, სამოქალაქო პასუხისმგებლობა დაეკისრება ამ პირს (არამართლზომიერ მფლობელს) და არა სატრანსპორტო საშუალების მფლობელს. ამასთან, მფლობელი ვალდებულია, აანაზღაუროს მიყენებული ზიანი, თუ სატრანსპორტო საშუალების გამოყენება შესაძლებელი გახდა მისი ბრალის გამო.

ას- 254-239-2010 20 ივლისი 2010 წელი.

სარჩელის თანახმად, ქ. ს-ის საკუთრებაშია ავტომანქანა მერსედესი E-320, სახელმწიფო ნომრით …., რომელიც კანონიერ მფლობელობაში ჰქონდა გადაცემული შ. ხ-ს და ეს უკანასკნელი სარგებლობდა ავტომანქანით. 2009 წლის 8 ივნისს შ. ხ-ს დაეჯახა ლ. ნ-ის საკუთრებაში მყოფი ავტომანქანა მერსედესი სახელმწიფო ნომრით …., რომელსაც მართავდა ვ. ბ. საპატრულო პოლიციის მიერ შედგენილი საჯარიმო ქვითრიდან ირკვევა, რომ ავტოსაგზაო შემთხვევა მოხდა ლ.ნ-ის საკუთრებაში მყოფი ავტომანქანის მიზეზით. მოსარჩელის განმარტებით, მის საკუთრებაში არსებული ავტომანქანის აღდგენას სჭირდება 9 419 ლარი (ტომი I, ს.ფ. 1-11).

მოპასუხე ვ. ბ-მა სარჩელი არ ცნო. სარჩელი ასევე არ ცნო ლ. ნ-ემ, რაც იმით დაასაბუთა, რომ მას ბრალი არ მიუძღვოდა ზიანის მიყენებაში. შესაბამისად, იგი მიიჩნევდა, რომ მოსარჩელის წინაშე ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება არ წარმოშობია (ტომი I, ს.ფ. 41-48, 51-58).

თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 1 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით ქ. ს-ს სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, მოპასუხე ვ. ბ-ს ქ.ს-ის სასარგებლოდ დაეკისრა 9 419 ლარის გადახდა, სარჩელის მოთხოვნა ლ.ნ-ის მიმართ არ დაკმაყოფილდა; ამავე განჩინებით თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 18 ივნისის განჩინებით გამოყენებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიება გაუქმდა.

მოცმეული გადაწყვეტილება გასაჩივრდა სააპელაციო სასამართლოში.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2010 წლის 5 იანვრის გადაწყვეტილებით ქ. ს-ის სააპელაციო საჩივარი დაკმაყოფილდა, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 1 ოქტომბრის გადაწყვეტილება შეიცვალა ლ. ნ-ის თანხის დაკისრებაზე უარის თქმის ნაწილში და ამ ნაწილში მიღებულ იქნა ახალი გადაწყვეტილება, ქ.ს-ის სარჩელი ლ. ნ-ის ვ. ბ-თან ერთად სოლიდარულად მის სასარგებლოდ 9 419 ლარის დაკისრების შესახებ დაკმაყოფილდა, გაუქმდა საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 1 ოქტომბრის გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის მე-5 პუნქტი, რომელიც შეეხებოდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2009 წლის 18 ივნისის განჩინებით გამოყენებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიების გაუქმებას.

სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ 2000 წელს გამოშვებული ავტომანქანა მერსედეს-ბენცი E320, სახელმწიფო ნომრით … რეგისტრირებულია ქ.ს-ის სახელზე; 1995 წელს გამოშვებული ავტომანქანა მერსედეს ბენცი E-320 სახელმწიფო ნომრით … რეგისტრირებულია მოპასუხე ლ. ნ-ის სახელზე; 2009 წლის 8 ივნისს, 19.30 საათზე, მოხდა ავტოსაგზაო შემთხვევა. ავტომანქანა მერსედესს სახელმწიფო ნომრით .... მართავდა მოპასუხე ვ. ბ., ხოლო მოსარჩელის კუთვნილ ავტომანქანა მერსედესს E-320-ს სახელმწიფო ნომრით .... _ შ. ხ.; საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევა გამოიწვია ვ.ბ-ის მიერ საგზაო მოძრაობის წესების დარღვევამ; მოსარჩელის კუთვნილი ავტომანქანის დაზიანების შედეგად შესაცვლელი ნაწილების ღირებულება შეადგენს 9419 ლარს; ვ. ბ-ს მართვის ქვეშ მყოფი ავტომანქანა გადაცემული ჰქონდა ლ. ნ-გან თხოვების საფუძველზე.

სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა აპელანტის მოსაზრება იმის შესახებ, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოს პასუხისმგებლობის საკითხის განსაზღვრისას უნდა გამოეყენებინა სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილი. აღნიშნული ნორმის შესაბამისად, თუ პირი სატრანსპორტო საშუალებას იყენებს მფლობელის ნებართვის გარეშე, იგი ვალდებულია მფლობელის ნაცვლად აანაზღაუროს ზიანი. ამასთან, მფლობელი ვალდებულია აანაზღაუროს მიყენებული ზიანი, თუ სატრანსპორტო საშუალების გამოყენება შესაძლებელი გახდა მისი ბრალის გამო. ამ ნაწილის პირველი წინადადება არ გამოიყენება, თუ მოსარგებლე მფლობელის მიერ დანიშნულია სატრანსპორტო საშუალების სამართავად, ან თუ ეს სატრანსპორტო საშუალება მას გადაცემული ჰქონდა მფლობელისაგან. ამდენად, მითითებული ნორმის პირველი წინადადება გამორიცხავს მფლობელის პასუხისმგებლობას, თუკი ნივთი მისი მფლობელობიდან გავიდა მისი ნებართვისა და ბრალის გარეშე. მფლობელის პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლების საწინააღმდეგო დანაწესს ამკვიდრებს ამავე მუხლის ბოლო წინადადება. იგი დისპოზიციური ხასიათის დებულებაა, რომლის მიხედვით, მფლობელის პასუხისმგებლობის წარმოშობის ერთ-ერთ წანამძღვარს წარმოადგენს მფლობელის მიერ ნივთის მოსარგებლისათვის გადაცემა. ამასთან, ნორმის მიზნიდან გამომდინარე, მნიშვნელობა არა აქვს, მფლობელობა პირდაპირია თუ არაპირდაპირი. მთავარია, რომ ნივთის გადაცემა მფლობელის მიერ უნდა ხორციელდებოდეს მართლზომიერ საფუძველზე.

სააპელაციო სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში ვ. ბ-ის მიერ ავტომანქანით სარგებლობა ხდებოდა ლ. ნ-გან მინიჭებულ ლეგიტიმურ საფუძველზე, თხოვების ხელშეკრულებიდან გამომდინარე.

სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლი სპეციალური ურთიერთობის მომწესრიგებელი ქცევის წესია და ერთგვარად საგამონაკლისო ხასიათის ნორმაცაა, იმდენად რამდენადაც განსაზღვრავს ბრალის გარეშე პასუხისმგებლობის წარმოშობის საფუძვლებს. სწორედ ამითაა განპირობებული, რომ პასუხისმგებლობა ზიანისთვის ყოველთვის ეკისრება სატრანსპორტო საშუალების მფლობელს, მიუხედავად იმისა, თუ ვინ იყო ზიანის უშუალო მიმყენებელი, ვისი ბრალით იყო გამოწვეული ზიანი. პასუხისმგებლობის ამ წესით განსაზღვრა და პასუხისმგებელ სუბიექტთა სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილით დადგენილი კლასიფიკაცია განპირობებულია იმ გარემოებით, რომ ავტოსატრანსპორტო საშუალება წარმოადგენს მომეტებული საფრთხის წყაროს, რა დროსაც ადამიანის მხრიდან მისი გამოყენების შემთხვევაში სრული და გარანტირებული კონტროლის განხორციელება შეუძლებელია და ექსპლოატაციისას ადამიანისა თუ ნივთისადმი რაიმე სახის ზიანის მიყენების გარკვეული შესაძლებლობა ყოველთვის არსებობს. სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის გამოყენება სწორედ იმ შემთხვევაში ხდება, როდესაც ზიანი გამოწვეულია ნივთის იმ თვისებებით, რის გამოც იგი მომეტებული საფრთხის წყაროს განეკუთვნება, ანუ, სატრანსპორტო საშუალების მფლობელს მხოლოდ მაშინ დაეკისრება პასუხისმგებლობა, თუკი დარღვეულია მისი ექსპლოატაციის წესები. განსახილველ შემთხვევაში უდავოდ დგინდებოდა, რომ ზიანი ავტომანქანის მართვისას, გარე ფაქტორების ზემოქმედების გარეშე, ვ.ბ-ის, ანუ მოსარგებლის მიერ საგზაო მოძრაობის წესების დარღვევამ გამოიწვია. აღნიშნული უკვე იძლეოდა დასკვნის საფუძველს, რომ ურთიერთობა უნდა მოწესრიგებულიყო სწორედ სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის შესაბამისად.

აპელაციის მოცემული გადაწყვეტილება გასაჩივრდა კასაციაში. კასატორი აღნიშნავს, რომ სააპელაციო სასამართლომ პასუხისმგებლობა დააკისრა მესაკუთრეს, რაც არასწორია, რადგან პასუხისმგებლობა უნდა დაეკისროს იმ სატრანსპორტი საშუალების იურიდიულ მფლობელს, რომლის ექსპლუატაციასაც მოჰყვა შემთხვევა და შესაბამისად, არ არსებობს სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილის გამოყენების იურიდიული საფუძველი. ლ. ნ-ძე არ წარმოადგენს ზიანის მიყენებაზე პასუხისმგებელ პირს, ვინაიდან მისი პასუხისმგებლობა ზიანის მიყენებაზე დადგებოდა მაშინ, ავტომანქანა მართვის მოწმობის არმქონე პირისათვის რომ გადაეცა. კასატორი აღნიშნავს, რომ მისი მხრიდან არ არსებობს ზიანის შემადგენლობა: ზიანის მიეყენების ფაქტი, გამოწვეული მისი მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებით, ბრალი და მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებასა და ზიანს შორის მიზეზობრივი კავშირი

საკასაციო სასამართლო საქმის შესწავლის, მხარეთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის, საკასაციო საჩივრის საფუძვლიანობის შემოწმების შედეგად მიიჩნევს, რომ ლ. ნ-ის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, უცვლელად დარჩეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება შემდეგ გარემოებათა გამო:

სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილის პირველი წინადადების თანახმად, თუ პირი სატრანსპორტო საშუალებას იყენებს მფლობელის ნებართვის გარეშე, იგი ვალდებულია, მფლობელის ნაცვლად აანაზღაუროს ზიანი. ამავე ნორმის მესამე წინადადების თანახმად, ამ ნაწილის პირველი წინადადება არ გამოიყენება, თუ მოსარგებლე მფლობელის მიერ დანიშნულია სატრანსპორტო საშუალების სამართავად, ან თუ სატრანსპორტო საშუალება მას გადაცემული ჰქონდა მფლობელისაგან.

აღნიშნული ნორმის მიზნებიდან გამომდინარე, სატრანსპორტო საშუალების მფლობელად მიიჩნევა პირი, რომელიც იურიდიული საფუძვლით ახორციელებს ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას. იმ შემთხვევაში, თუ პირი, რომელიც იყენებს სატრანსპორტო საშუალებას მისი მფლობელის ნებართვის გარეშე (არამართლზომიერი მფლობელი), სხვას მიაყენებს ზიანს ამ სატრანსპორტო საშუალების გამოყენებით, სამოქალაქო პასუხისმგებლობა დაეკისრება ამ პირს (არამართლზომიერ მფლობელს) და არა სატრანსპორტო საშუალების მფლობელს. სწორედ ასეთ რეგულირებას შეიცავს 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილის პირველი წინადადება. ამასთან, მფლობელი ვალდებულია აანაზღაუროს მიყენებული ზიანი, თუ სატრანსპორტო საშუალების გამოყენება შესაძლებელი გახდა მისი ბრალის გამო, რასაც ითვალისწინებს 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მეორე წინადადება. სხვა შემთხვევაა, როდესაც მფლობელის მიერ მოსარგებლისათვის სატრანსპორტო საშუალების გადაცემა მართლზომიერია და სატრანსპორტო საშუალების ექსპლოატაციას მოჰყვება ზიანი. ასეთ შემთხვევაში 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მესამე წინადადება მიჯნავს მფლობელის ნებით სატრანსპორტო საშუალების სამართავად დანიშნული პირის მიერ ზიანის მიყენებას და მფლობელის მიერ პირისათვის სხვა საფუძვლით გადაცემული სატრანსპორტო საშუალებით ზიანის მიყენებას. უნდა ვიგულისხმოთ, რომ მფლობელის ნებით სატრანსპორტო საშუალების გადაცემით მისი მიმღები ხდება მართლზომიერი მფლობელი, მაგრამ კანონი განსახილველი ნორმით მფლობელის ნების საფუძველზე სატრანსპორტო საშუალების მიმღებ პირად გულისხმობს მოსარგებლეს, რომელსაც ამ ნორმის თანახმად არ ეკისრება პასუხისმგებლობა მის მიერ მიყენებული ზიანისათვის, 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილის პირველი წინადადებით გათვალისწინებული შემთხვევის მსგავსად.

ამდენად, სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მესამე წინადადების თანახმად შესაძლებელია გამოვყოთ ორი შემთხვევა, როდესაც პასუხისმგებლობა ეკირება სატრანსპორტო საშუალების მფლობელს: როდესაც მოსარგებლე მფლობელის მიერ დანიშნულია სატრანსპორტო საშუალების სამართავად, ან თუ ეს სატრანსპორტო საშუალება მას გადაცემული ჰქონდა მფლობელისაგან. ამ შემთხვევაში მნიშვნელობა ენიჭება მომეტებული საფრთხის წყაროთი ზიანის მიყენების ინსტიტუტის თავისებურებას, რომლის შესაბამისად, სამოქალაქო პასუხისმგებლობა შეიძლება დაეკისროს პირს (მფლობელს), რომელიც არ წარმოადგენს ზიანის მიმყენებელს, არ მიუძღვის ბრალი ზიანის დადგომაში.

ზემოაღნიშნული განმარტების საფუძველზე საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მე-3 წინადადების საფუძველზე სწორად მიიჩნია ლ. ნ-ძე, როგორც ავტოსატრანსპორტი საშუალების მფლობელი, მოცემულ შემთხვევაში ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებულ პირად.

№ას-1184-1129-2013 26 ნოემბერი, 2015 წელი

სატრანსპორტო საშუალება („ვაზ 21063”, (სახ.№-ით ...), მარკის ავტომანქანა), რომელსაც გ. ტ-ე (შემდეგში ტექსტში მოხსენიებული, როგორც მეორე მოპასუხე) მართავდა, 2010 წლის 02 ოქტომბერს შეეჯახა ფოთის საზღვაო ნავსადგურის (შემდეგში ტექსტში მოხსენიებული, როგორც მესაკუთრე, დაზარალებული ან დამზღვევი) კუთვნილ „ტოიოტას” მარკის (სახ.№ ...) ავტომანქანას. ავტოსაგზაო შემთხვევა მეორე მოპასუხის ბრალეულმა მოქმედებამ გამოიწვია.

სატრანსპორტო საშუალება, რომელსაც შემთხვევის დღეს მეორე მოპასუხე მართავდა, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში გ. კ-ის (შემდეგში ტექსტში მოხსენიებული, როგორც პირველი მოპასუხე, აპელანტი ან კასატორი) სახელზე იყო რეგისტრირებული.

დაზარალებულს („ტოიოტას“ მარკის ავტომანქანის მესაკუთრეს) სადაზღვევო შემთხვევით მიყენებული ზიანი შპს დ-ომ” (შემდეგში ტექსტში მოხსენიებული, როგორც მოსარჩელე ან მზღვეველი) აუნაზღაურა (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, შემდეგში სსკ-ის, 799.1.-ე, 820-821-ე მუხლები).

2012 წლის 13 სექტემბერს მზღვეველმა სარჩელი აღძრა მოპასუხეების წინააღმდეგ და 16 500 ლარის სოლიდარულად დაკისრება მოითხოვა (სსკ-ის 832-ე მუხლის პირველი ნაწილი).

მოსარჩელის მოსაზრებით, ვინაიდან მან დამზღვევის ნაცვლად აუნაზღაურა დაზარალებულს ზიანი, სსკ-ის 832-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე, ის უფლებამოსილი იყო, მოპასუხეებისათვის მის მიერ გადახდილი თანხის სოლიდარულად დაკისრება მოეთხოვა.

პირველმა მოპასუხემ სარჩელი არ ცნო. მან მიუთითა მოთხოვნის გამომრიცხველ გარემოებად იმაზე, რომ 2010 წლის ივნისში, მან მანქანა მეორე მოპასუხეს მიჰყიდა და, აქედან გამომდინარე, პასუხისმგებლობა არ უნდა დაჰკისრებოდა. გარდა ამისა, ის ყურადღებას ამახვილებდა იმაზეც, რომ გამოსარკვევი იყო დაზღვეული მანქანის მძღოლის უფლებამოსილების საკითხიც, რადგანაც, დამზღვევსა და მზღვეველს შორის დადებული ხელშეკრულების თანახმად, ავტომანქანა ავტორიზებულ მძღოლს უნდა ემართა, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მზღვეველი არ იყო ვალდებული, აენაზღაურებინა ზიანი.

მეორე მოპასუხემ დაადასტურა 2010 წლის ივნისში პირველი მოპასუხისაგან ავტომანქანის შეძენა, ხოლო მზღვეველისთვის ზიანის ანაზღაურებასთან დაკავშირებით განმარტა, რომ მოსარჩელის მიერ მოთხოვნილი თანხა შეუსაბამოდ მაღალი იყო, ამასთან, სადაზღვევო კომპანიამ მას არ მისცა საშუალება, დაეთვალიერებინა ავტომანქანა და ზიანი თავად აენაზღაურებინა შეკეთების ან დაზარალებულისათვის სხვა ავტომანქანის შეძენის გზით.

ხაშურის რაიონულმა სასამართლომ, სსკ-ის 317-ე, 464-ე, 992-ე, 999-ე მუხლებზე დაყრდნობით, 2013 წლის 30 იანვრის გადაწყვეტილებით სარჩელი ნაწილობრივ დასაბუთებულად ცნო და მოპასუხეებს, მოსარჩელის სასარგებლოდ, სოლიდარულად 13 983 ლარის გადახდა დააკისრა.

სასამართლომ გაიზიარა მოსარჩელის არგუმენტები მოპასუხეებისათვის ზიანის ანაზღაურების სოლიდარულად დაკისრების თაობაზე შემდეგ გარემოებებზე მითითებით:

სადაზღვევო შემთხვევის დროისათვის სატრანსპორტო საშუალება საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში ირიცხებოდა პირველი მოპასუხის სახელზე. სასამართლოს მოსაზრებით, მოპასუხეთა განმარტება იმის თაობაზე, რომ ავტომანქანაზე საკუთრება პირველმა მოპასუხემ ჯერ კიდევ სადაზღვევო შემთხვევამდე (2010 წლის ივნისში) გადასცა მეორე მოპასუხეს, ვერ აქარწყლებდა პირველი მოპასუხის სახელზე სატრანსპორტო საშუალების რეგისტრაციის ფაქტს. სასამართლომ მიუთითა, რომ ამ გარემოების მტკიცებისთვის უფრო მაღალი სტანდარტი იყო საჭირო, ვიდრე მხარეთა ახსნა-განმარტებაა.

აღნიშნულის გათვალისწინებით, სასამართლომ დაასკვნა, რომ პირველ მოპასუხეს, როგორც ავტომობილის მესაკუთრეს, სსკ-ის 999-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობა მეორე მოპასუხესთან ერთად უნდა დაჰკისრებოდა (მგზავრების გადაყვანისა და ტვირთის გადაზიდვისათვის გათვალისწინებული სატრანსპორტო საშუალების მფლობელი, თუ მისი სატრანსპორტო საშუალების ექსპლოატაციას მოჰყვა ადამიანის სიკვდილი, დასახიჩრება ან ჯანმრთელობის მოშლა ანდა ნივთის დაზიანება, ვალდებულია დაზარალებულს აუნაზღაუროს აქედან წარმოშობილი ზიანი).

ასანაზღაურებელი ზიანის ოდენობის განსაზღვრისას, სასამართლო დაეყრდნო შპს ,,ე-ის“ ექსპერტიზის აქტს, რომლის მიხედვითაც ავტომანქანის აღდგენის ღირებულება 16 500 ლარს შეადგენდა, საიდანაც 2 517 ლარი დამატებითი ღირებულების გადასახადი, დანარჩენი კი, მომსახურება და მასალების ღირებულება იყო (ტ. 1, ს.ფ. 66). სასამართლოს განმარტებით, სსკ-ის 408-409-ე მუხლების შესაბამისად, ზიანი ანაზღაურდება ფაქტობრივად დამდგარი ქონებრივი დანაკლისისათვის. სასამართლოს მოსაზრებით, 2517 ლარი ანაზღაურებას არ ექვემდებარებოდა, ვინაიდან დაზიანებული ავტომანქანა არ შეკეთებულა (ე.ი. მზღვეველს რაიმე სახის მომსახურება არ მიუღია) და, ამდენად, 2 517 ლარის - როგორც მომსახურებისთვის გადასახდელი დღგ-ის დანაკლისიც არ მიუღია.

პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით გაასაჩივრეს პირველმა მოპასუხემ და მზღვეველმა.

პირველი მოპასუხის სააპელაციო საჩივრის ფაქტობრივ-სამართლებრივი საფუძვლები:

სასამართლომ არ დაადგინა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა ფაქტობრივი გარემოება, კერძოდ, სათანადოდ არ გამოიკვლია და არ შეაფასა მზღვეველის მიერ დამზღვევისთვის თანხის ანაზღაურების წინაპირობების არსებობა. სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მისი შუამდგომლობა და არ გამოარკვია ის გარემოება, რომ დაზღვევის ხელშეკრულების მიხედვით, სადაზღვევო ანაზღაურება არ გაიცემოდა სატრანსპორტო საშუალების არაუფლებამოსილი (არაავტორიზებული) პირის მართვის შემთხვევაში.

სასამართლომ არასწორად მიიჩნია პირველი მოპასუხე ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებულ პირად, რადგანაც მან მანქანა გაყიდა შემთხვევამდე რამდენიმე თვით ადრე და აღარ წამოადგენდა მის მესაკუთრეს. სამოქალაქო კოდექსის თანახმად, ივარაუდება, რომ მოძრავი ნივთის მფლობელი არის მესაკუთრე. ნასყიდობის ხელშეკრულების დადებით მან სამუდამოდ დათმო ნივთზე უფლება. ამ დასკვნას ვერ აქარწყლებს ავტომობილის ფორმალური რეგისტრაცია, შესაბამისად, ზიანის ანაზღაურება უნდა დაჰკისრებოდა მხოლოდ მანქანის ახალ მესაკუთრესა და მფლობელს.

მოსარჩელის შეგებებული სააპელაციო საჩივარი ემყარება იმას, რომ ზიანი 16 500 ლარს შეადგენდა, სასამართლომ კი, მოქმედი კანონმდებლობის მოთხოვნის მიუხედავად, დღგ-ის თანხა არ ჩათვალა ზიანის მოცულობაში, რაც არასწორია.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 1 ოქტომბრის განჩინებით საჩივრები არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიის 2013 წლის 30 იანვრის გადაწყვეტილება.

სააპელაციო სასამართლომ გაიზიარა პირველი ინსტანციის მიერ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივი შეფასებები და დამატებით მიუთითა შემდეგი:

„საავტომობილო ტრანსპორტის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-91 მუხლის თანახმად, საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული გამონაკლისების გარდა, მექანიკურ სატრანსპორტო საშუალებებზე პირის საკუთრების უფლების წარმოშობა იურიდიულ ძალას საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში რეგისტრაციის მომენტიდან იძენს. ამდენად, მითითებული კანონი, რომელიც წარმოადგენს სპეციალურ კანონს, აწესრიგებს მექანიკურ სატრანსპორტო საშუალებებზე პირის საკუთრების უფლების წარმოშობის საფუძველს. განსახილველ შემთხვევაში, მართალია, პირველ მოპასუხეს საგზაო შემთხვევის დადგომაში უშუალო ბრალი არ მიუძღოდა, მაგრამ იგი, როგორც ამ ავტოსატრანსპორტო საშუალების იურიდიული მფლობელი, პასუხს აგებდა საგზაო შემთხვევით გამოწვეული ზიანისათვის.

აპელანტის პრეტენზია იმის თაობაზე, მართავდა თუ არა ავტომანქანას ავტორიზებული მძღოლი, სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, სცილდებოდა დავის საგანს და არსებითი მნიშვნელობა არ გააჩნდა დავის სწორად გადაწყვეტისთვის, ვინაიდან, არსებობდა სსკ-ის 832.1 მუხლით გათვალისწინებული წინაპირობები, რომლის საფუძველზეც დაზარალებულს (დამზღვევს) მესამე პირის მიმართ მოთხოვნის უფლება გააჩნდა.

სააპელაციო სასამართლოს განჩინება საკასაციო წესით გაასაჩივრა პირველმა მოპასუხემ და მოითხოვა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმება და ახალი გადაწყვეტილებით სარჩელის უარყოფა:

სსკ-ის 999-ე მუხლი სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციის შედეგად დამდგარი ზიანის ანაზღაურებაზე პასუხისმგებელ პირად იურიდიულ მფლობელს მიიჩნევს, ხოლო საკითხი იმის შესახებ, თუ ვინ არის მფლობელი, უნდა გადაწყდეს სანივთო სამართლის საფუძველზე. სსკ-ის 186-ე მუხლით გათვალისწინებული წესის თანახმად, მოძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების გადაცემა უნდა მოხდეს ნამდვილი უფლების საფუძველზე. ნამდვილი უფლება, როგორც წესი, წარმოიშობა ვალდებულებითსამართლებრივი გარიგების საფუძველზე, რომელიც გულისხმობს მხარეებს შორის შეთანხმების არსებობას ხელშეკრულების საგანზე საკუთრების უფლების გადაცემის თაობაზე. მეორე მოპასუხემ პროცესზე დაადასტურა ნასყიდობის ფაქტი, ასევე, პატრულისთვის მიცემულ წერილობით ახსნა-განმარტებაში ის მიუთითებდა, რომ მართავდა მის (და არა სხვის) კუთვნილ ავტომობილს, მასვე ჰქონდა მანქანის ე.წ ტექპასპორტი. აღნიშნული გარემოებები უდავოდ ადასტურებდნენ იმას, რომ კასატორი აღარ იყო ნივთის არც პირდაპირი და არც არაპირდაპირი მფლობელი, ამიტომაც დაუშვებელი იყო მისი ქონებრივი პასუხისმგებლობის საკითხის დაყენება.

სააპელაციო სასამართლომ არასწორად დაადგინა, რომ დავის საგანს სცილდებოდა იმის გამორკვევა, მართავდა თუ არა ავტომანქანას ავტორიზებული მძღოლი. მოცემულ შემთხვევაში მზღვეველსა და დამზღვევს შორის დადებული დაზღვევის პირობების თანახმად, სადაზღვევო ანაზღაურება არ გაიცემა, თუკი დაზღვეულ მანქანას არაუფლებამოსილი პირი მართავს. ეს იმას ნიშნავს, რომ სადაზღვევო კომპანიამ არამართლზომიერად აუნაზღაურა ზიანი დაზღვეულს, ხოლო არამართლზომიერად გადახდილი თანხის კასატორისთვის მოთხოვნის უფლება მას არ გააჩნია.

საკასაციო სასამართლომ საქმის შესწავლისა და საკასაციო საჩივრის საფუძვლების შემოწმების შედეგად გამოიტანა დასკვნა, რომ საჩივარი დასაბუთებულია, შესაბამისად, გადაწყვეტილება გასაჩივრებულ ნაწილში უნდა გაუქმდეს და ახალი გადაწყვეტილებით მოსარჩელის მოთხოვნა კასატორისათვის სოლიდარული პასუხისმგებლობის დაკისრების თაობაზე, როგორც დაუსაბუთებელი, უარყოფილ უნდა იქნეს.

განსახილველ შემთხვევაში, კასატორის ძირითადი პრეტენზია ისაა, რომ სადაზღვევო შემთხვევის დროს ის არ წარმოადგენდა სატრანსპორტო საშუალების მფლობელს, შესაბამისად, მას პასუხისმგებლობა ვერ დაეკისრებოდა, ვინაიდან არ იყო შესრულებული სსკ-ის 999-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული შედეგის განმაპირობებელი ერთ-ერთი ფაქტობრივი წანამძღვარი.

საკასაციო სასამართლო ეთანხმება კასატორის აღნიშნულ პრეტენზიას და ასკვნის, რომ სააპელაციო სასამართლოს შეფასება პირველი მოპასუხისათვის სოლიდარული პასუხისმგებლობის დაკისრების თაობაზე, როგორც ფაქტობრივი, ისე სამართლებრივი თვალსაზრისით დაუსაბუთებელია, კერძოდ:

სამოქალაქო კოდექსის 999-ე მუხლის პირველი ნაწილი სამოქალაქო სამართლის ზოგადი პრინციპიდან (მიყენებული ზიანისათვის პასუხისმგებლობა პირს ეკისრება მართლსაწინააღმდეგო და ბრალეული ქმედების ჩადენის შემთხვევაში, სსკ-ის 395.1-ე და 992-ე მუხლები) განსხვავებულ წესს ადგენს. როგორც წესი, სატრანსპორტო საშუალების იურიდიული მფლობელი, მიუხედავად იმისა, მართავს თუ არა ის ამ საშუალებას, პასუხს აგებს დაზარალებულის წინაშე, თუ ზიანი მისი სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციის შედეგია. ამ გამონაკლისს საფუძვლად უდევს ის გარემოება, რომ სატრანსპორტო საშუალება პოტენციური საფრთხის წყაროა და მისი გამოყენება განაპირობებს შედარებით მაღალი ხარისხით საზიანო შედეგების მიღების შესაძლებლობას, ვიდრე სხვა ჩვეულებრივი საქმიანობისას. ავტოსატრანსპორტო საშუალების ამგვარი თვისების გამო იგი მომეტებული საფრთხის წყაროდაა მიჩნეული და, მიუხედავად იმისა, რომ მისი მოხმარება სამართლებრივად ნებადართულია, პასუხისმგებლობა მომეტებული საფრთხის წყაროდან მომდინარე ზიანისათვის, ჩვეულებრივ, სამოქალაქოსამართლებრივ პასუხისმგებლობასთან შედარებით უფრო მკაცრია - ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება მომეტებული საფრთხის წყაროს მფლობელს ბრალის მიუხედავად ეკისრება. აღნიშნული გამოწვეულია იმ მატერიალური ობიექტების ფლობითა და სარგებლობით (ექსპლუატაციით ან ნებისმიერი ფორმით მისი გამოყენებით), რომელსაც განსაკუთრებული ხარისხობრივი თვისება აქვთ და ადამიანის მხრიდან მასზე სრული კონტროლის დამყარება შეუძლებელია (შდრ. სუსგ №ას-494-463-2010, 9 ნოემბერი, 2010 წელი, #ას-594-652, 6 ნოემბერი 2015 წელი).

წინამდებარე გადაწყვეტილებით დადგენილი უდავო ფაქტებითა (იხ. 1-5 პუნქტები) და ორივე მოპასუხის შესაგებლით (იხ. 6-7 პუნქტები) დასტურდება, რომ პირველ მოპასუხეს ავტოსაგზაო შემთხვევის დროს ავტომანქანაზე რაიმე უფლება აღარ გააჩნდა, ის არც მესაკუთრე და არც იურიდიული მფლობელი არ იყო, რადგანაც მან 2010 წლის ივნისში, ნასყიდობის საფუძველზე, საკუთრება გადასცა მეორე მოპასუხეს სსკ-ის 477-ე მუხლის პირველი ნაწილითა და 186-ე მუხლით დადგენილი წესით. სააპელაციო პალატის მიერ პირველი მოპასუხის პრეტენზიის უარსაყოფად „საავტომობილო ტრანსპორტის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-91 მუხლის მოშველიება არასწორია, რადგანაც ამ კანონის მიზანს წარმოადგენს საავტომობილო ტრანსპორტის სამართლებრივი, ეკონომიკური და ორგანიზაციული საქმიანობის საფუძვლების საჯარო სამართლებრივი და არა კერძოსამართლებრივი მოწესრიგება. აღნიშნულთან დაკავშირებით, საკასაციო პალატა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ დამკვიდრებულ ერთგვაროვან პრაქტიკაზე ამახვილებს ყურადღებას: „საკუთრების უფლების წარმოშობის საფუძვლები ამომწურავადაა დადგენილი საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით, რომელიც ერთმანეთისაგან განასხვავებს მოძრავ და უძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენის სამართლებრივ რეჟიმს. ამავე კოდექსის 186-ე-197-ე მუხლებით განსაზღვრულია რა მოძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენის საფუძვლები, ეს წესები თანაბრად ვრცელდება ყველა მოძრავ ნივთზე და იგი არ ადგენს მოძრავ ნივთზე საკუთრების შესაძენად სავალდებულო რეგისტრაციას. რაც შეეხება მითითებას, რომ „საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლი ადგენს სატრანსპორტო საშუალებათა სავალდებულო რეგისტრაციას, აღნიშნული მოთხოვნა, არ წარმოადგენს და არ უკავშირდება ნივთზე საკუთრების წარმოშობის საფუძველს“ (იხ: სუსგ #ას-914-954-11, 27.10.2011 წელი,ას-733-1003-05; ას-914-954-2011; №ას-463-445-2016). ზემოაღნიშნული მსჯელობიდან გამომდინარე, საკასაციო პალატა დამატებით განმარტავს, რომ ავტოსატრანსპორტო საშუალებების რეგისტრაცია საჯაროსამართლებრივი მოწესრიგების ფარგლებში განსახორციელებელი ვალდებულებაა და დამატებით წინაპირობას ავტომობილზე საკუთრების უფლების წარმოშობისათვის არ წარმოადგენს; რეგისტრაციის აუცილებლობა მხოლოდ საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების უზრუნველყოფას ემსახურება, რაც თავისი არსით ადმინისტრაციული სამართლის სფეროს განეკუთვნება.

შუალედური შემაჯამებელი დასკვნის სახით შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ საერთო სასამართლოების მიერ დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით სსკ-ს 999-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების სადავო ნორმატიული შინაარსი დასტურდება. საერთო სასამართლოები პირს აკისრებენ ვალდებულებას დაზარალებულს აუნაზღაუროს, მის საკუთრებაში არსებული მსუბუქი ავტომობილის ექსპლუატაციის შედეგად მიყენებული ზიანი, მაშინ როდესაც მიყენებული ზიანი არ მოჰყოლია მსუბუქი ავტომობილის მესაკუთრის მართლსაწინააღმდეგო, განზრახ ან გაუფრთხილებელ მოქმედებას და დადგენილია სამართალდამრღვევი. მოცემული პრაქტიკა ერთგვაროვანია, მცირედად გაანსხვავებული განმარტება მოცემული №ას-1184-1129-2013 საქმეზე, რომელიც აგებულია მოძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების შეძენის განმარტებაზე და კასატორის საკასაციო საჩივარიც იმიტომ დაკმაყოფილდა, რომ მას ხელშეკრულების საფუძველზე ჰქონდა გასხვისებული, რომელიც არ იყო რეგისტრირებული მომსახურების საგენტოში, ავტომანქანა პირზე ვინც მოახდინა ავარია. ამ განმარტებას კი ერთადერთი ზოგადი არგუმენტი ახლავს თან, ამ არგუმენტის მიხედვით - „როგორც წესი, სატრანსპორტო საშუალების იურიდიული მფლობელი, მიუხედავად იმისა, მართავს თუ არა ის ამ საშუალებას, პასუხს აგებს დაზარალებულის წინაშე, თუ ზიანი მისი სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციის შედეგია. ამ გამონაკლისს საფუძვლად უდევს ის გარემოება, რომ სატრანსპორტო საშუალება პოტენციური საფრთხის წყაროა და მისი გამოყენება განაპირობებს შედარებით მაღალი ხარისხით საზიანო შედეგების მიღების შესაძლებლობას, ვიდრე სხვა ჩვეულებრივი საქმიანობისას. ავტოსატრანსპორტო საშუალების ამგვარი თვისების გამო იგი მომეტებული საფრთხის წყაროდაა მიჩნეული და, მიუხედავად იმისა, რომ მისი მოხმარება სამართლებრივად ნებადართულია, პასუხისმგებლობა მომეტებული საფრთხის წყაროდან მომდინარე ზიანისათვის, ჩვეულებრივ, სამოქალაქოსამართლებრივ პასუხისმგებლობასთან შედარებით უფრო მკაცრია“.

2. საქართელოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლით დაცული სფერო

კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველი, მეორე პუნქტები მიმართულია ყველასადმი. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო აღნიშნვას, რომ საკუთრების უფლება კონსტიტუციიდან გამომდინარე ვრცელდებოდა როგორც ფიზიკურ, ისე იურიდიულ პირებზე (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის №3/1/512 გადაწყვეტილება, II-67). საქართველოს კონსტიტუციის მიხედვით, საკუთრების უფლებაში ნებისმიერი ჩარევა დასაშვებია მხოლოდ მე-19 მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტებით გათვალისწინებულ ფარგლებში. კანონმდებელის ვალდებულებაა თავისი პოლიტიკა კონკრეტულ სფეროში დაუქვემდებაროს მე-2 და მე-3 პუნქტებით გათვალისწინებულ აუცილებელი ფორმალურ და მატერიალურ მოთხოვნებს.

კერძო საკუთრება, როგორც ინსტიტუტი, საბაზრო ეკონომიკის ბირთვს წარმოადგენს. შესაბამისად, ის არის არა მხოლოდ მესაკუთრეებს შორის ეკონომიკური კონკურენციის, არამედ ასევე დემოკრატიული სახელმწიფო და საზოგადოებრივი წყობილების ერთერთი მნიშვნელოვანი წინაპირობა. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, დაცული, გარანტირებული კერძო ინტერესი უზრუნველყოფს საჯარო

ინტერესების დაკმაყოფილებასაც. ბუნებრივია, რაც უფრო მყარია საკუთრების უფლების სამართლებრივი გარანტიები, მით თავისუფალი და თამამია კერძოსამართლებრივი ურთიერთობები, შესაბამისად, უფრო რეალურად მიღწევადია დასახელებული საჯარო ინტერესებიც. იმავდროულად, კონკრეტული კერძო ინტერესების დაკმაყოფილებაც მნიშვნელოვანწილად არის დამოკიდებული დაცულ საჯარო ინტერესებზე. საკუთრების უფლების, ისევე როგორც სხვა ძირითადი უფლებების სამართლებრივ გარანტიას, პირველ რიგში, წარმოადგენს კონსტიტუცია. კერძოდ კი: ა) მისი ძირითადი პრინციპები, რომლებიც განსაზღვრავენ სახელმწიფოს განვითარების მიმართულებებს და ხელისუფლების ადამიანთან შესაძლო ურთიერთობის შინაარსს. ეს პრინციპებია: დემოკრატიული საზოგადოებრივი წესწყობილება, ეკონომიკური თავისუფლება, სოციალური და სამართლებრივი სახელმწიფო. ხელისუფლების ადამიანთან ურთიერთობის შინაარსის განმსაზღვრელი ნორმა-პრინციპი მოცემულია ასევე კონსტიტუციის მე-7 მუხლში, რომლის თანახმადაც: სახელმწიფო ცნობს და იცავს ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს, როგორც წარუვალ და უზენაეს ადამიანურ ღირებულებებს. ხელისუფლების განხორციელებისას ხალხი და სახელმწიფო შეზღუდული არიან ამ უფლებებითა და თავისუფლებებით, როგორც უშუალოდ მოქმედი სამართლითით საქართველოს საკონსტიტუციო (სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის #1/2/384 გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები – დავით ჯიმშელეიშვილი, ტარიელ გვეტაძე და ნელი დალაქიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II.პ.5,6;)

საკუთრების უფლების დაცული სფეროს განმარტებისასა საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმმა განმარტა საკუთრების უფლების მნიშვნელობა და დანიშნულება. სასამართლომ განაცხადა: „საქართველოს კონსტიტუციისა და საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებული პრინციპებიდან და ნორმებიდან გამომდინარე, საკუთრების უფლება წარუვალი და უზენაესი ადამიანური ღირებულებაა, საყოველთაოდ აღიარებული ძირითადი უფლება, დემოკრატიული საზოგადოების, სოციალური და სამართლებრივი სახელმწიფოს ქვაკუთხედია. საკუთრება ადამიანის ყოფიერების არსებითი საფუძველია (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 1997 წლის 21 ივლისის #1/51 გადაწყვეტილება საქმეზე ქ. თბილისის ჩუღურეთის რაიონის სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინება).

კონსტიტუცია გამოყოფს „საკუთრების“, „საკუთრების შეძენის“, „საკუთრების გასხვისების“ და „მემკვიდრეობის“ უფლებებს. მოცემულ შემთხვევაში სადავოდ გამხდარი ნორმის სსკს 999.1 და 999.4 ნორმატიული შინაარსი ადგენს სამოქალაქო პასუხისმგებლობის ფორმას, რომლის შედეგადაც იზღუდება საკუთრება.

3. საკუთრების უფლების შეზღუდვა

საკუთრების უფლება არ არის აბსოლუტური უფლება. საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი აქვს მისი შეზღუდვის საფუძვლები, ფორმალური და შინაარსობრივი კრიტერიუმები. ფორმალური კრიტერიუმის მნიშვნელოვანი კომპონენტია საკუთრების უფლების შეზღუდვა კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით.

რაც შეეხება შინაარსობრივ კრიტერიუმს:

საკონსტიტუციო სასამართლოს მიხედვით, კონსტიტუციის მე-19 მუხლის მეორე პუნქტი უნდა განიმარტოს პოზიტიური შინაარსით, რაც ნიშნავს შემდგომს: ნორმა არ კრძალავს მხოლოდ სახელმწიფოს ნეგატიურ ინტერვენციას უფლებით დაცულ სფეროში, არამედ, საკუთრების სოციალური ბუნებიდან გამომდინარე სახელმწიფოს აძლევს შესაძლელობას, დაადგინოს კონკრეტული საკუთრების შინაარსი და ფარგლები: „შეზღუდვა” უნდა გავიგოთ, როგორც საკანონმდებლო ჩარჩოების დადგენა სახელმწიფოს მიერ. სხვა შემთხვევაში, მე-19მუხლის მე-2 პუნქტის რეგულირების სფეროდან გავიდოდა ურთიერთობების მთელი კომპლექსი, რომელთა მიმართაც ვერ მოხდება “შეზღუდვის” მისადაგება მისი პირდაპირი მნიშვნელობით.

მე-19 მუხლის მე-2 პუნქტის შემთხვევაში, საკუთრების ჩამორთმევისაგან განსხვავებით, სახელმწიფო ადგენს სამართლებრივ რეჟიმს, მაგრამ არ არის აუცილებელი, რომ პირდაპირ ან ირიბად მონაწილეობა მიიღოს კონკრეტულ ურთიერთობაში.“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის #1/2/384 გადაწყვეტილება,II.პ.11).

საკონსტიტუციო სასამართლომ დამატებით დააზუსტა „ეს პუნქტი კანონმდებელს აძლევს საკუთრების უფლების შინაარსის განსაზღვრის უფლებამოსილებას, მაგრამ მხოლოდ იმ პირობით, რომ კანონმდებლის ნება კონსტიტუციური მოთხოვნის ადეკვატური იქნება. სწორედ აქ იჩენს თავს შეზღუდვის მატერიალური კრიტერიუმი, რომელიც კანონმდებელს ავალდებულებს კერძო და საჯარო ინტერესების გონივრულ დაბალანსებას. კონსტიტუციის 21-ე მუხლის მეორე პუნქტით დაკისრებული ვალდებულების შესრულებისას კანონმდებელი დგას ამოცანის წინაშე, თანაბრად გაითვალისწინოს კონსტიტუციით განსაზღვრული უფლების გარანტია და სოციალური საკუთრებითი წესრიგის მოთხოვნა და დააბალანსოს ინტერესები. დაუშვებელია საკუთრების სოციალური ფუნქციის უგულებელყოფა, იმავდროულად, შეუძლებელია მესაკუთრის ზედმეტად, არათანაზომიერად შეზღუდვის გამართლება.“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის #1/2/384 გადაწყვეტილება,II.პ.11).

4. საჯარო ინტერესი

საკუთრების უფლების შეზღუდვის მატერიალური შემადგენელია საჯარო ინტერესის არსებობა. სასამართლოს განმარტებით საჯარო ინტერესი (აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროება) არ არის მყარი და ყველა საზოგადოებაზე უნივერსალურად მორგებული ცნება, ის ცვალებადია პოლიტიკური, სოციალური თუ ეკონომიკური მოცემულობის გათვალისიწნებით (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის #3/1/512 გადაწყვეტილება, II.პ.80). მოცემულ ინტერესი როგორც წესი ფასდება ორი კრიტერიუმით: საკუთრების მიერ შესასრულებელი ფუნქცია და საკუთღების უფლების ობიექტის არსი.

მოცემულ შემთხვევაში გვაქვს სსკ-ს 999.1 და 999.4 მუხლების ის ნორმატიული შინაარსი სადავოდ გამხდარი, რომელიც არაბრალეულ პირს აკისრებს ვალდებულებას აანაზღაუროს მესამე პირის მიმართ დამდგარი ზიანი, მაშინ როდესაც ბრალეული პირი იდენტიფიცირებულია.

საკუთრების სოციალური ფუნქციიდან გამომდინარე შესაძლებელია არაბრალეულ პირს ეკისრებოდეს სამოქალაქო პასუხისმგებლობა, რომელიც ზღუდავს მის საკუთრებას, მაშინ როდესაც არაბრალეული პირი დაკავშირებულია სამსახურებრივად ბრალეულ პირთან, ან უგულველყო სამოქალაქო წინდახედულების ნორმები და ვთქვად ავტომობილი გადფასაცა სამართავად პირს, რომელსაც არ აქვს კანონმდებლობით მიღებული მართვის მოწმობა, ან პირი იმყოფება ალკოჰოლური ზემოქმედების ქვეშ ან თუნდაც მაშინ, როდესაც ვერ დგინდება ბრალეული პირი. ამ შემთხვევებში გასაგებია, რომ საკუთრების ფუნქიცა მისი უფლების ობიექტის არსი იქნება მიყენებული ზიანის ანაზღაურება. შესაბამისად საჯარო ინტერსეც გასაგები იქნებოდა ამ შემთხვევებში, მაგრამ მაშინ, როდესაც ავტომობილის მესაკუთრემ სამოქალაქო კოდექსით დაშვებული ფორმების გამოყენებით მანქანა გადასცა სამართავად მესამე პირს, რომელიც იმყოფებოდა მანქანის მართვისთვის ვარგის მდგომარეობაში, ჰქონდა მართვის უფლება და დამრღვევბი იდენტიფიცირებულია, სად არის საჯარო ინტერესი, რომ სამოქალაქო წესით პასუხი ვაგებინოთ არაბრალუ პირს.

5. საკუთრების უფლების შეზღუდვის ტესტი

როდესაც საკონსტიტუციო სასამართლო იხილავს საკუთრების უფლების შეზღუდვის საფუძველს, სასამართლო განსაზღვრავს კონკრეტულ შემთხვევაში, თუ რამდენად არსებობს ლეგიტიმური მიზანი. ამის შემდგომ კონკრეტული კანონის შეფასება ხდება თანაზომიერების პრინციპის გამოყენებით (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 18 მაისის #2/1-370,382,390,402,405 გადაწყვეტილება, II.პ.17).

ლეგიტიმური მიზანი

საკონსტიტუციო სასამართლო საკუთრების უფლების შეზღუდვისას პირველ რიგში განსაზღვრავს არის თუ არა სახეზე კანონიერი მიზანი, რომელიც, თავის მხრივ, უნდა ჩაითვალოს საჯარო ინტერესად კონსტიტუციის მე-19 მუხლის მეორე პუნქტის მიზნებისათვის. ეს უკანასკნელი გულისხმობს კერძო და საჯარო ინტერესების დაბალანსებას ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში.

სასამართლო „კანონიერი (ლეგიტიმური) მიზნის“ განმარტებისას ეყრდნობა კონკრეტული ღონისძიების „შინაარსს“ და მის „მნიშვნელობას“ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის #1/2/384 გადაწყვეტილება, II.პ.19). თუკი ღონისძიების კონკრეტული ლეგიტიმური დანიშნულება ამ კრიტერიუმებს პასუხობს იგი შეიძლება მიჩნეულ იქნას საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის მეორე პუნქტით განსაზღვრულ საჯარო ინტერესად თუ არა პირიქით.

საერთო სასამართლოების მიერ დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით სსკ-ს 999-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების სადავო ნორმატიული შინაარსის მიეხედვით საერთო სასამართლოები პირს აკისრებენ ვალდებულებას დაზარალებულს აუნაზღაუროს, მის საკუთრებაში არსებული მსუბუქი ავტომობილის ექსპლუატაციის შედეგად მიყენებული ზიანი, მაშინ როდესაც მიყენებული ზიანი არ მოჰყოლია მსუბუქი ავტომობილის მესაკუთრის მართლსაწინააღმდეგო, განზრახ ან გაუფრთხილებელ მოქმედებას და დადგენილია სამართალდამრღვევი. ამ განმარტებას კი ერთადერთი ზოგადი არგუმენტი ახლავს თან, ამ არგუმენტის მიხედვით - „როგორც წესი, სატრანსპორტო საშუალების იურიდიული მფლობელი, მიუხედავად იმისა, მართავს თუ არა ის ამ საშუალებას, პასუხს აგებს დაზარალებულის წინაშე, თუ ზიანი მისი სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციის შედეგია. საერთო სასამართლოების გადაწყვეტილებების მიხედვით ამ გამონაკლისს საფუძვლად უდევს ის გარემოება, რომ სატრანსპორტო საშუალება პოტენციური საფრთხის წყაროა და მისი გამოყენება განაპირობებს შედარებით მაღალი ხარისხით საზიანო შედეგების მიღების შესაძლებლობას, ვიდრე სხვა ჩვეულებრივი საქმიანობისას. ავტოსატრანსპორტო საშუალების ამგვარი თვისების გამო იგი მომეტებული საფრთხის წყაროდაა მიჩნეული და, მიუხედავად იმისა, რომ მისი მოხმარება სამართლებრივად ნებადართულია, პასუხისმგებლობა მომეტებული საფრთხის წყაროდან მომდინარე ზიანისათვის, ჩვეულებრივ, სამოქალაქოსამართლებრივ პასუხისმგებლობასთან შედარებით უფრო მკაცრია“. თუმცა სასამართლოები არ შედიან პოტენციურად საფრთხის წყაროს დეტალიზაციაში და არ მარტავენ მასში რა მოიაზრება. ან საერთოდ რას ნიშნავს პოტენციური საფრთხის წყარო, ზოგადად სამოქალაქო ბრუნვაში არსებული ყველა ნივთი პოტენციური საფრთხის წყარო. სასამართლოები ამ განმარტებისას ვერ ასახელებენ რა ლეგიტიმური მიზანი არსებობს მაშინ, როდესაც მსუბუქი ავტომობილის მესაკუთრეს აკისრებენ მისი არაბრალეული ქმედების გამო სამოქალაქო პასუხისმგებლობას მაში, როდესაც მისი ბრალი არ არსებობს, სახეზეა ბრალეული პირი, რომელსაც გადაცემულ ჰქონდა მანქანა კანონმდებლობით დადგენილი წესით და ეს უკანასკნელი არ არის სამსახურებრივ ურთიერთობაში მესაკუთრესთან. უფრო მეტიც კანონმდებლობაში ნგვაქვს სასკ-ის მე-40 მუხლის მეორე ნაწილი, რომელიც მიყენებული ზიანის ანაზღაურები სუბიექტად განსაზღვრავს ბრალეულ პირს და არა ავტომობილის მესაკუთრეს, საინტერესოა ამ დროს ლეგიტიმური მიზანი სხვანაირად გამოიყენება? თუ ამ დროს ავტომობილი აღარაა პოტენციური საფრთხიუს წყარო?

სადავოდ არის გამხდარი სსკ-ს 999 მუხლის პირველი ნაწილის და მე-4 ნაწილის - ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც პირს აკისრებს ვალდებულებას დაზარალებულს აუნაზღაუროს, მის საკუთრებაში არსებული მსუბუქი ავტომობილის ექსპლუატაციის შედეგად მიყენებული ზიანი, მაშინ როდესაც მიყენებული ზიანი არ მოჰყოლია მსუბუქი ავტომობილის მესაკუთრის მართლსაწინააღმდეგო, განზრახ ან გაუფრთხილებელ მოქმედებას, დადგენილია სამართალდამრღვევი და იდენთიფიცირებული სამართალდამრღვევი არ იმყოფება სამსახურებრივ ურთიერთობაში მსუბუქი ავტომობილის მესაკუთღესთან. მოცემული შეზღუდვის არ გააჩნია ლეგიტიმური მიზანი, შესაბამისად არაკონსტიტუციურად უნდა იქნას ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველ და მეორე პუნქტებთან მიმართებით.

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: კი

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა